Dịch thuật: Hoàng Tuấn, Trần Lý, Tường Khánh, Đức Hạnh, Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Trước và trong quá trình hóa trị liệu, bạn cần thực hiện một số xét nghiệm. Những xét nghiệm này giúp bác sĩ quyết định xem bạn có đủ sức khỏe để tiến hành điều trị hay không và mức hiệu quả của quá trình điều trị.
Xét nghiệm trước điều trị
Trước đợt điều trị đầu tiên, bệnh nhân cần thực hiện một số xét nghiệm để giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị phù hợp. Các bác sĩ cũng có thể đối chiếu kết quả của những xét nghiệm trước và sau điều trị để đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị.
Những xét nghiệm này bao gồm:
- Xét nghiệm máu
- Chụp X-quang
- Chụp cắt lớp
- Đo chiều cao và cân nặng
- Kiểm tra sức khỏe
Bác sĩ sẽ kiểm tra chiều cao và cân nặng của bạn vì liều hóa trị phụ thuộc vào kích thước cơ thể (chỉ số khối cơ thể – BMI).
Mời bạn xem thêm:
Hóa trị có thể khiến tủy xương giảm sản xuất hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Vì vậy trước khi thực hiện hoá trị, bạn phải xét nghiệm để kiểm tra nồng độ của các loại tế bào máu. Ngoài ra bạn cũng có thể phải thực hiện các hình thức xét nghiệm máu khác, tùy thuộc vào loại ung thư mà bạn mắc phải.
Có thể bạn phải thực hiện những xét nghiệm sau đây, tùy thuộc phương pháp điều trị mà bạn sử dụng:
Xét nghiệm kiểm tra chức năng phổi
Một vài loại thuốc hóa trị ảnh hưởng đến hoạt động của phổi.
Bác sĩ sẽ đề nghị bạn kiểm tra chức năng phổi trước khi bắt đầu sử dụng thuốc. Kiểm tra này cho biết khả năng giữ khí của phổi và khả năng hấp thụ oxy của cơ thể.
Xét nghiệm kiểm tra chức năng tim
Một vài loại thuốc hóa trị có thể ảnh hưởng đến cơ tim và làm thay đổi nhịp tim. Và phần lớn, sau khi kết thúc hóa trị, nhịp tim sẽ trở lại bình thường.
Nếu bạn sắp sử dụng một trong số những loại thuốc làm ảnh hưởng đến cơ tim, bạn cần đi kiểm tra nhịp tim trước khi tiến hành điều trị.
Có thể bạn sẽ phải đo điện tim, xét nghiệm này còn được gọi là điện tâm đồ (ECG). Kết quả điện tâm đồ sẽ cho biết khả năng hoạt động của tim.
Bạn cũng có thể được siêu âm tim để kiểm tra lực co bóp của tim.
Cả hai xét nghiệm tim nêu trên đều không gây đau đớn.
Xét nghiệm kiểm tra chức năng gan
Một vài loại thuốc hóa trị gây tổn thương gan. Vì vậy, bạn cần tiến hành xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan.
Gan có chức năng phân giải thuốc, vì vậy gan cần hoạt động thật tốt để đào thải thuốc hóa trị ra khỏi cơ thể.
Xét nghiệm kiểm tra chức năng thận
Một vài loại thuốc hóa trị sẽ ảnh hưởng đến thận vì vậy bạn cần tiến hành xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm nước tiểu.
Thận giúp cơ thể đào thải thuốc hóa trị đã bị phân giải, do đó rất cần giữ thận khỏe mạnh.
Xét nghiệm máu thường chú ý đến nồng độ chất creatinine. Creatinine là loại protein được tạo ra bởi tế bào cơ khi hoạt động. Những tế bào cơ giải phóng creatinine vào máu và được vận chuyển đến thận. Thận loại bỏ creatinine ra khỏi cơ thể qua nước tiểu.
Xét nghiệm máu cho thấy tốc độ creatinine được đào thải ra khỏi hệ tuần hoàn máu, qua đó thể hiện khả năng hoạt động của thận. Nếu chức năng thận suy giảm, nồng độ creatinine trong máu sẽ tăng lên và hiển thị trên kết quả xét nghiệm máu định kỳ của bạn.
Một vài loại thuốc hóa trị có thể gây tổn thương thận. Những bệnh nhân sử dụng các loại thuốc này sẽ tiến hành xét nghiệm creatinine trong máu trước mỗi đợt hóa trị, nhằm đảm bảo khả năng thích ứng của thận với loại thuốc hóa trị đang dùng.
Xét nghiệm HIV và viêm gan
Bạn cũng có thể được tiến hành xét nghiệm HIV và viêm gan. Bác sĩ sẽ giải thích cho bạn và bạn sẽ phải ký một mẫu đơn để chắc chắn rằng bạn đồng ý dùng máu của mình cho những xét nghiệm này.
Những loại xét nghiệm khác
Bạn có thể sẽ cần một số loại xét nghiệm khác, phụ thuộc vào loại hóa trị bạn tiến hành và những tác dụng phụ có thể xảy ra.
Bao gồm:
- Kiểm tra thính giác, nếu thuốc hóa trị được chỉ định có ảnh hưởng đến khả năng nghe
- Xét nghiệm máu thường xuyên hơn để kiểm tra chức năng đông máu, nếu bạn đang sử dụng warfarin
- Xét nghiệm đường huyết máu thường xuyên hơn, nếu bạn bị tiểu đường và đang sử dụng steroid.
Bác sĩ có thể đề nghị bạn đi khám răng nếu như hóa trị chưa bắt đầu ngay. Điều trị nha khoa khi đang thực hiện hóa trị khá phức tạp vì khả năng nhiễm trùng cao hơn.
Thu nhận và bảo quản tinh trùng
Nếu bạn là nam giới, hóa trị có thể có khả năng khiến bạn vô sinh, vì vậy bạn có thể sẽ cần phải lưu trữ tinh trùng trước khi điều trị bắt đầu.
Mời bạn xem thêm:
Xét nghiệm khi tham gia điều trị
Xét nghiệm máu
Khi bạn đến bệnh viện hay phòng khám, điều đầu tiên mà bạn cần thực hiện là xét nghiệm máu. Ở một số trung tâm, bạn sẽ thực hiện các xét nghiệm này một hoặc hai ngày trước khi điều trị.
Việc kiểm tra các thông số máu như lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu trước khi điều trị rất quan trọng. Nếu lượng hồng cầu quá thấp, bạn có thể cần được truyền máu. Nếu cả lượng bạch cầu lẫn tiểu cầu của bạn đều quá thấp, tiếp tục tiến hành điều trị có thể đẩy các chỉ số này xuống dưới mức an toàn.
Bạn cũng có thể cần làm xét nghiệm máu để kiểm tra khả năng hoạt động của thận và gan. Nếu cả gan và thận đều không hoạt động tốt, thuốc hóa trị sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ hơn.
Một vài loại ung thư tạo ra các chất hóa học (dấu ấn sinh học) có thể tìm thấy trong máu. Bạn có thể sẽ cần xét nghiệm máu để tìm ra những dấu ấn sinh học này vì dấu ấn sinh học có thể cho biết hiệu quả của quá trình điều trị.
Chờ nhận kết quả
Sau khi lấy máu, bạn phải đợi một thời gian trước khi kết quả được trả về. Nếu mọi thứ đều ổn, bạn có thể tiếp tục quá trình điều trị.
Tất cả các loại thuốc hóa trị đều được chuẩn bị riêng cho từng bệnh nhân; do đó, bạn phải đợi để nhận thuốc từ nhà thuốc bệnh viện một chút, vì vậy hãy đem theo thứ gì đó để giết thời gian.
Để tránh chờ đợi lâu, bạn có thể xét nghiệm máu trước khi điều trị một ngày. Xét nghiệm máu có thể thực hiện tại bệnh viện hoặc phòng khám bác sĩ gia đình. Hãy trao đổi với y tá hóa trị nếu phương án này phù hợp với bạn hơn
Kết quả xét nghiệm máu
Nếu lượng tế bào máu của bạn quá thấp, việc điều trị của bạn phải tạm hoãn đến khi sức khoẻ bạn tốt hơn. Bạn sẽ được dời hẹn để quay lại và tiến hành xét nghiệm máu lần nữa, thông thường là sau một tuần.
Nếu những xét nghiệm kiểm tra gan và thận cho thấy đã có những thay đổi về khả năng hoạt động của chúng, bạn có thể sẽ cần thay đổi liều điều trị. Đôi khi có trường hợp cần chuyển sang điều trị khác, nhưng điều này rất hiếm gặp.
Mời bạn xem thêm:
Cập nhật 27/02/2020
Tham khảo Chemotherapy tests
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
