Dịch thuật: Gia Phụng, Quỳnh Như, Anh Thư, Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Xạ trị có thể giúp giảm đau do ung thư di căn xương, được điều trị 1 mình hoặc kết hợp với liệu pháp khác tuỳ vào trình trạng bệnh của bạn. Bạn có thể được cho xạ trị trong hoặc ngoài, thông thường là xạ trị ngoài, và trong 1 số ca hiếm là xạ trị bán thân. Tuỳ loại xạ trị mà bạn có thể gặp những tác dụng phụ tạm thời khác nhau. Hãy trao đổi với bác sĩ về tình hình bệnh của mình để được hỗ trợ nhé.
Xạ trị có thể giúp giảm đau do ung thư di căn xương hay ung thư xương thứ phát, khái niệm dùng để chỉ việc ung thư di căn đến các bộ phận khác của cơ thể.
Ung thư thứ phát di căn xương
Ung thư xương thứ phát gây suy yếu ở xương và làm bạn rất đau. Nếu không may bị té ngã, xương sẽ dễ gãy hơn. Thậm chí đôi khi bạn cũng có thể bị gãy xương khi thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
Xạ trị kiểm soát trình trạng đau xương
Bệnh nhân có thể thực hiện xạ trị để kiểm soát cơn đau gây ra bởi ung thư thứ phát. Bác sĩ có thể kết hợp xạ trị với một số liệu pháp khác, tùy vào loại ung thư và tình trạng của bạn.
Xạ trị có thể giúp ngăn ngừa tình trạng gãy xương cũng như sự xuất hiện của những vùng di căn gây đau mới.
Liệu pháp này làm chậm sự phát triển của ung thư lại và mang đến cho bạn chất lượng cuộc sống tốt hơn trong một khoảng thời gian dài. Tuy nhiên, quá trình này sẽ không chữa khỏi hoàn toàn bệnh ung thư mà chủ yếu nhắm đến mục đích giảm nhẹ các triệu chứng, được gọi là xạ trị giảm nhẹ.
Quy trình xạ trị
Xạ trị trong và xạ trị ngoài đều có thể giúp giảm đau xương.
Trong một vài ca hiếm có thể bạn sẽ được chiếu xạ bán thân (hemibody irradiation), cũng là một loại xạ trị ngoài.
Xạ trị chiếu chùm tia ngoài
Xạ trị ngoài là liệu pháp phổ biến nhất để điều trị ung thư xương thứ phát.
Trước khi thực hiện điều trị, bạn phải chụp CT để đội ngũ bác sĩ, ý tá có thể lên kế hoạch chính xác về khu vực cần xạ trị. Bạn cũng cần dùng khuôn xạ trị bằng nhựa để giữ cơ thể nằm yên trong suốt quá trình điều trị.
Khi điều trị, bạn sẽ nằm trên giường xạ trị, sau đó các kỹ thuật viên sẽ giúp bạn chỉnh sửa tư thế nằm cho phù hợp.
Sau khi bạn nằm vào đúng tư thế, kỹ thuật viên sẽ rời khỏi phòng để tránh tiếp xúc trực tiếp với phóng xạ. Bạn sẽ ở phòng xạ trị một mình, tuy nhiên kỹ thuật viên vẫn có thể thấy và nghe bạn nói trong suốt quá trình này.
Mặc dù sẽ không đau đớn khi thực hiện xạ trị, bạn có thể không dễ chịu khi giữ nguyên một tư thế trong suốt quá trình vì giường nằm hơi cứng. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc ý tá chuyên khoa nếu bạn cần uống thuốc giảm đau trước khi điều trị nửa tiếng.
Bạn có thể thực hiện duy nhất một lần điều trị hoặc sẽ thực hiện nhiều buổi điều trị hàng ngày từ thứ hai đến thứ sáu trong khoảng hai tuần.
Mời bạn xem thêm:
Xạ trị nửa thân (hemibody irradiation)
Nếu ung thư xương thứ phát di căn đến nhiều khu vực, bạn có thể thực hiện xạ trị nửa thân .
Đây là phương pháp xạ trị ngoài toàn cơ thể. Bạn thực hiện xạ trị phần trên cơ thể trước và kế tiếp là phần dưới cơ thể trong 2 hoặc 4 tuần sau đó. Nếu thực hiện phương pháp này, tủy xương cần được đảm bảo vẫn hoạt động tốt. Hiện nay, liệu pháp này chưa phổ biến.
Xạ trị trong với chất lỏng phóng xạ (y học hạt nhân)
Bác sĩ có thể đề xuất xạ trị trong với chất lỏng phóng xạ (y học hạt nhân) để điều trị ung thư xương bị di căn từ tuyến tiền liệt. Chất lỏng phóng xạ có thể là stronium hoặc radium 223.
Bác sĩ sẽ tiêm thuốc vào cơ thể bạn và chất phóng xạ được hấp thụ bởi tế bào ung thư ở xương. Sau đó, chất phóng xạ được giải phóng đến những khu vực có khối u.
Tác dụng của liệu pháp này chỉ kéo dài trong cơ thể vài ngày. Mặc dù tiêm với một lượng thuốc ít nhưng có thể giúp kiểm soát cơn đau xương.
Các tác dụng phụ:
Thông thường, liệu pháp này chỉ gây ra các tác dụng phụ ở mức nhẹ. Xạ trị điều trị cơn đau xương nhằm mục đích giảm nhẹ các triệu chứng và thường cơ thể chỉ hấp thụ một lượng phóng xạ khá thấp. Các liệu pháp điều trị khác nhau sẽ gây ra tác dụng phụ khác nhau.
Tác dụng phụ của phương pháp xạ trị ngoài
Các tác dụng phụ từ phương pháp xạ trị giảm nhẹ phụ thuộc vào vùng cơ thể được điều trị. Phương pháp này thường có vài tác dụng phụ bao gồm:
- Mệt mỏi
- Ửng đỏ ở vùng da ở khu vực được xạ trị
- Đau dữ dội trong 1 – 2 ngày. Trong trường hợp này bạn có thể cần sự trợ giúp của thuốc giảm đau.
- Cảm thấy buồn nôn trong trường hợp điều trị vùng xương sườn, dạ dày, vùng chậu hoặc vùng sọ. Bác sĩ hoặc điều dưỡng có thể cho bạn uống thuốc chống nôn khoảng một giờ trước điều trị.
- Tiêu chảy nếu bạn xạ trị vùng chậu hoặc tại ruột. Bạn có thể được cho uống thuốc để làm giảm tình trạng này.
Các triệu chứng này có thể xuất hiện đều đặn xuyên suốt quá trình điều trị, và có thể kéo dài sau đó một đến hai tuần.
Tác dụng phụ của xạ trị nửa thân
Khi xạ trị nửa thân, bạn thường thấy buồn nôn. Vì vậy, để phòng ngừa tình trạng này, bác sĩ hoặc điều dưỡng có thể kê thuốc chống nôn và thuốc nhóm steroid trước khi bắt đầu điều trị.
Quá trình này cũng có thể làm chậm quá trình tạo tế bào máu ở tủy xương. Do đó, bạn có thể bị thiếu máu và tăng nguy cơ bị nhiễm trùng. May mắn thay, những tác dụng phụ này chỉ kéo dài tạm thời.
Bác sĩ sẽ kiểm tra số lượng các tế bào máu khi bạn đến tái khám.
Tác dụng phụ của strontium hoặc radium
Hiện có rất ít tác dụng phụ khi thực hiện phương pháp điều trị với strontium 89 và radium 223.
Cơ thể bạn sẽ tích tụ một lượng phóng xạ nhỏ trong một khoảng thời gian sau điều trị. Nhưng hàm lượng này cực nhỏ và sẽ giảm dần mỗi ngày.
Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn bạn biết những điều kiện bắt buộc phải tuân theo trong quá trình điều trị (nếu có). Ngoài ra, thời gian để thực hiện những quy định này phụ thuộc vào liều mà bạn được nhận.
Mời bạn xem thêm:
Cập nhật ngày 29/03/2020
Nguồn: Radiotherapy for pain in the bone
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
