Dịch thuật: Đức Huy – Trần Lý – Anh Thư – Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Xạ trị có hướng dẫn bằng hình ảnh (IGRT) sử dụng CT và x-quang để đảm bảo bạn ở đúng vị trí khi xạ trị.
Xạ trị có hướng dẫn bằng hình ảnh (IGRT) sử dụng CT và x-quang để đảm bảo điều trị đúng vị trí khi xạ trị. Bác sĩ xạ trị sẽ chụp x-quang khi bạn đã ở trên giường xạ trị, ngay trước khi xạ trị. Sau đó họ sẽ đối chiếu những bản phim đã được chụp trong những lần khám trước của bạn.
Họ có thể di chuyển giường xạ trị hoặc vị trí của bạn sau khi xem phim chụp để đảm bảo bạn ở vị trí chính xác nhất có thể (trong khoảng vài milimet).
Đôi khi bạn phải chụp X-quang hoặc CT ngay sau khi điều trị. Bạn giữ nguyên vị trí và việc quét để kiểm tra vị trí khác.
X-quang cho thấy xương của bạn trong khu vực điều trị; CT cho thấy kích thước, hình dạng và vị trí của các khối u cũng như các mô và xương xung quanh.
Hình ảnh đại diện cho phim CT Scan
(Ảnh: BeamScheme)
Xạ trị IGRT có thể giúp bạn thế nào?
Tại một số vùng trên cơ thể, ung thư có thể thay đổi vị trí nhẹ trong hoặc giữa các lần điều trị. Ví dụ, tuyến tiền liệt thay đổi vị trí tùy theo bàng quang có đầy hay không. Bạn cũng có thể nằm ở một vị trí hơi khác nhau mỗi ngày. Vì vậy, có nguy cơ một phần của khối u có thể nằm ngoài vùng điều trị (khu vực xạ trị) trong một số đợt điều trị.
Chụp CT và chụp x-quang ngay trước khi bác sĩ tiến hành xạ trị đảm bảo rằng bạn đang ở vị trí gần chính xác so với vị trí xạ trị dự kiến.
Sau một số tấm phim đầu tiên, nếu bác sĩ nhận thấy bạn ở vị trí tương đồng mỗi lần xạ trị, bạn có thể không cần chụp mỗi ngày.
4D-RT
4D-RT liên quan đến hình ảnh được chụp trong quá trình điều trị của bạn. Sau đó, máy xạ trị có thể điều chỉnh vị trí của chiếc giường bằng cách sử dụng thông tin từ những hình ảnh này.
Đối với một số loại máy 4D-RT, máy có thể tắt nếu khối u di chuyển ra khỏi khu vực xạ trị. Phương pháp điều trị này rất hữu ích cho khối u ở những vùng cơ thể có thể chuyển động khi chúng ta thở, ví dụ như phổi. Các chùm bức xạ bật lại một lần nữa khi khối u di chuyển trở lại đúng vị trí. Kỹ thuật viên xạ trị luôn luôn kiểm soát máy xạ trị.
Thực hiện IGRT
Hầu hết các máy xạ trị ngoài có thể thực hiện IGRT. Máy gia tốc tuyến tính (LINAC) là máy xạ trị phổ biến nhất.
Để được điều trị, bạn nằm trên một chiếc giường xạ trị. Bác sĩ sẽ giúp bạn ở đúng vị trí và đặt khuôn hay đeo mặt nạ cho bạn.
Hình ảnh: Máy xạ trị LINAC (Cancer Research UK)
(Ảnh: Sưu tầm)
Một khi bạn đã ở đúng vị trí, bác sĩ sẽ để bạn một mình trong phòng. Việc này nhằm giúp họ tránh phơi nhiễm phóng xạ, tuy nhiên họ vẫn có thể nhìn thấy và nghe được bạn nói.
Bác sĩ thường chụp x-quang và quét trước khi điều trị. Họ đảm bảo khu vực điều trị chỉ sai lệch vài milimet. Bác sĩ có thể không chụp x-quang và quét cho tất cả các phương pháp điều trị. Điều này phụ thuộc vào dạng ung thư và sự ổn định của khối u.
Bạn không thể cảm nhận bất cứ điều gì khi bạn điều trị. Bạn cũng không thấy đau. Việc điều trị thường kéo dài khoảng 15 đến 45 phút và không gây đau.
Đánh dấu kim loại
Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên X-quang có thể yêu cầu nhiều đánh dấu nhỏ bằng kim loại (đánh dấu chuẩn) ở gần hoặc ngay vị trí khối u của bạn. Việc làm này phổ biến trong ung thư tuyến tiền liệt.
Để đánh dấu, bác sĩ sẽ đặt một cây kim vào vùng da bị ung thư. Họ làm điều này trong khi bạn đang siêu âm. Khi đầu kim ở đúng vị trí, bác sĩ sẽ đưa một viên hoặc que nhỏ bằng vàng vào trong.
Sau đó, bác sĩ X quang có thể nhìn thấy các điểm đánh dấu bằng tia X và quét trong khi bạn đang điều trị. Những điểm này hoạt động như những điểm đánh dấu, đảm bảo việc điều trị được thực hiện chính xác. Bác sĩ sẽ chụp X-quang hoặc quét mỗi ngày trước điều trị nếu bạn được đánh dấu bằng kim loại.
Khả năng ứng dụng của IGRT
Với IGRT, các bác sĩ có thể nhắm mục tiêu xạ trị rất chính xác. Vì vậy, sẽ có ít bức xạ đến các mô khỏe mạnh gần đó. Điều này có thể làm giảm những tác dụng phụ từ xạ trị.
Tuy nhiên, việc chụp ảnh trong quá trình điều trị có thể làm tăng thời gian bạn nằm trên giường xạ trị, điều này có thể gây khó chịu. Đồng thời, việc chụp X-quang và CT kéo dài có thể làm tăng lượng phóng xạ bạn phải phơi nhiễm.
Điều quan trọng là lượng phóng xạ bạn phơi nhiễm khi quét rất nhỏ so với lượng bạn được điều trị. Các bác sĩ luôn đảm bảo rằng lợi ích của việc chụp vượt xa những rủi ro. Đây là lý do bạn có thể không cần chụp X-quang và CT mỗi ngày.
Mời bạn xem thêm:
Cập nhật ngày 19/04/2020
Tham khảo nguồn: Image guided radiotherapy (IGRT)
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
