Dịch thuật: Hương Trần, Hoàng Khang, Anh Khương
(SCI Blog) – Ung thư là bệnh lý “ác tính” của tế bào. Cơ thể của chúng ta được tạo thành từ hơn một trăm nghìn tỉ (100.000.000.000.000) tế bào. Ung thư bắt đầu từ những phát triển không bình thường trong một tế bào hoặc một nhóm nhỏ các tế bào.
Ung thư – Tổng quan về sự phát triển của tế bào và bệnh
Thông thường, cơ thể chúng ta có một số lượng mỗi loại tế bào nhất định. Điều này là do các tế bào tạo ra tín hiệu để kiểm soát số lượng và tần suất các tế bào phân chia. Nếu bất kỳ tín hiệu nào trong số này bị lỗi hoặc bị thiếu, các tế bào có thể bắt đầu phân chia và nhân lên một cách mất kiểm soát, hình thành một khối u. Đa số người bị ung thư hình thành các khối u.
Một số loại ung thư bắt nguồn từ các tế bào máu, ví dụ như bệnh bạch cầu cấp. Với những bệnh này, ung thư không hình thành các khối u rắn. Thay vào đó, các tế bào ung thư di căn theo đường máu và phát triển trong tủy xương.
Để hình thành ung thư, đã có một số biến đổi nhất định diễn ra trong gen của một tế bào hoặc một nhóm tế bào.
Gen và sự phân chia tế bào ung thư
Trong cơ thể sống, mỗi loại tế bào khác nhau có những chức năng khác nhau, nhưng về cơ bản thành phần cấu tạo của chúng giống nhau. Tất cả các tế bào đều có một trung tâm điều khiển gọi là nhân tế bào. Bên trong các nhân tế bào là các nhiễm sắc thể được tạo thành từ hàng ngàn gen. Bản chất gen là chuỗi xoắn kép ADN (axit deoxyribonucleic), giúp điều hòa hoạt động của tế bào.
Gen nhìn chung biểu hiện tác động của chúng thông qua việc tổng hợp phân tử protein, hoặc làm khuôn mẫu tổng hợp RNA. Protein và RNA sau đó sẽ cùng kiểm soát hoạt động tế bào. Gen chứa đựng thông tin để thực hiện tất cả chức năng cơ thể sống.
Sự biến đổi gen trong các tế bào (đột biến)
Thông thường, các gen luôn đảm bảo rằng các tế bào sinh trưởng và phân chia một cách có trật tự và có kiểm soát. Gen điều hòa các tế bào hình thành cho cơ thể khỏe mạnh.
Đôi khi có những sai sót xảy ra trong gen khi một tế bào phân chia. Việc này được gọi là một đột biến gen, có nghĩa là một đoạn gen đã bị hư hỏng, bị mất hay đã bị sao chép hai lần. Đôi khi, đột biến gen xảy ra tình cờ khi một tế bào đang phân chia. Một số đột biến gen xảy ra khi tế bào phân chia mất kiểm soát. Khoảng hơn nửa tá đột biến khác nhau xảy ra trước khi một tế bào bình thường biến đổi thành tế bào ung thư.
Đột biến trong các gen có thể là khi một tế bào bắt đầu sinh tổng hợp quá nhiều hoặc ngưng tổng hợp phân tử protein. Việc sinh tổng hợp protein của tế bào diễn ra một cách bất thường.
Phải tốn tới nhiều năm để một tế bào bị “hư hỏng” phân chia và phát triển trước khi tạo thành một khối u đủ lớn để gây ra các triệu chứng hoặc biểu hiện trên các bản chụp cắt lớp/siêu âm.
Đột biến xảy ra thế nào?
Đột biến có thể xảy ra tình cờ khi một tế bào đang phân chia. Đột biến cũng có thể được gây ra trong quá trình phát triển bên trong các tế bào, hoặc do các tác động bên ngoài cơ thể như các hóa chất trong khói thuốc lá. Và một số người có thể mắc lỗi gen di truyền khiến họ dễ bị ung thư.
Các gen có thể bị lỗi mỗi ngày và thông thường các tế bào tự sửa chữa. Tuy nhiên đột biến có hại (hay “gen lỗi”) có thể tích tụ lại quá nhiều theo thời gian, và một khi các tế bào bắt đầu phát triển quá nhanh, nhiều khả năng chúng sẽ tiếp nhận các đột biến đó và quên đi việc sửa chữa các gen bị hỏng.
Cập nhật 05/04/2019
Nguồn tham khảo: How Cancer Starts
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
