Dịch thuật: Ngọc Trâm, Đăng Minh, Đức Hạnh, Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Bất kỳ ai cũng có thể bị ung thư. Các nghiên cứu chứng minh rằng nguy cơ mắc phải ung thư phụ thuộc vào sự kết hợp giữa gen, môi trường và lối sống.
Lối sống là yếu tố bạn có thể kiểm soát được. Theo thống kê từ Anh, 4 trong 10 ca ung thư có thể phòng ngừa được. Hãy trang bị cho mình một lối sống tốt (không hút thuốc, duy trì cân nặng hợp lý, chế độ ăn cân bằng, lành mạnh, ít rượu, bia, luyện tập thể dục, thể thao, tiêm ngừa, bảo vệ bản thân với khẩu trang, mắt kính, kem chống nắng…) để có được một sức khỏe tốt hơn và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh ung thư.
Nguyên nhân sinh ra ung thư
Nhiều người tin rằng bệnh ung thư hoàn toàn là do gen, do số phận hoặc do xui xẻo. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng nguy cơ mắc ung thư phụ thuộc vào sự kết hợp giữa gen, môi trường và lối sống, và chúng ta có thể kiểm soát tốt lối sống của bản thân.
Ung thư là do sự phá hủy cấu trúc DNA, một loại cấu trúc hóa học điều khiển mọi hoạt động của tế bào. Những thứ chúng ta tiếp xúc trong môi trường, như tia UV, hoặc tiếp xúc thông qua lối sống, chẳng hạn như các hóa chất gây ung thư trong thuốc lá, có thể phá hủy DNA. Những đột biến gen này được tích tụ theo thời gian. Khi một tế bào phát triển quá nhiều sai hỏng trong bộ DNA, nó có thể lớn lên và phân chia không kiểm soát – đây là cách ung thư bắt đầu.
Tiền sử gia đình và gen di truyền
Một số người kế thừa DNA đã bị tổn thương từ cha mẹ, khiến họ có nguy cơ mắc một số bệnh ung thư cao hơn. Ví dụ, các gen BRCA liên quan đến bệnh ung thư vú, buồng trứng, tuyến tiền liệt và một số loại ung thư khác. Tuy nhiên, tỷ lệ ung thư gây ra do các gen sai hỏng được di truyền khá nhỏ – các chuyên gia ước tính trong 100 trường hợp ung thư thì chỉ có khoảng 2 hoặc 3 trường hợp có liên quan đến lỗi gen di truyền.
Số ca ung thư có thể phòng ngừa được
Ở Anh, cứ 2 người thì có 1 người mắc bệnh ung thư. Mỗi năm, có khoảng 360.000 người được chẩn đoán mắc bệnh. Các chuyên gia ước tính rằng khoảng 4 trong 10 trường hợp ung thư có thể được ngăn chặn, chủ yếu thông qua thay đổi lối sống, chẳng hạn như:
- Không hút thuốc
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Có một chế độ ăn cân bằng, lành mạnh
- Giảm bớt rượu, bia và các thức uống có cồn (không uống quá 140 ml rượu nguyên chất/tuần)
- Che chắn khi ra nắng hoặc hoạt động ngoài trời
- Vận động, luyện tập thể dục, thể thao
- Tiêm ngừa một số bệnh như HPV hoặc viêm gan
- An toàn lao động (mang dụng cụ bảo hộ lao động phù hợp khi tiếp xúc với điều kiện làm việc có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe).
Có nhiều nghiên cứu cho thấy đa số mọi người không nhận thức được tất cả những gì có liên quan đến ung thư. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy 15 trong 20 người không biết béo phì là một trong những nguyên nhân dẫn đến ung thư và 18 trong 20 người không biết mối liên hệ giữa rượu, bia và bệnh ung thư. Hiểu được nguy cơ ung thư và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn và gia đình sống lành mạnh hơn và phòng ngừa ung thư tốt hơn.
Cách tìm cảm hứng
Lối sống tốt mang lại có rất nhiều lợi ích nhưng thay đổi được lối sống đôi khi không dễ dàng. Do đó, bạn hãy cố tìm cách hình thành những thói quen lành mạnh và duy trì những thói quen ấy, chẳng hạn như thường xuyên giao lưu với bạn bè, lưu ý hơn đến chế độ ăn uống, hoặc chia sẻ với bạn bè và gia đình về những việc bạn đang làm.
Đoạn clip ngắn dưới đây chia sẻ những cách giúp việc hình thành những thói quen lành mạnh trở nên dễ dàng hơn. Chúng ta cũng cần có thêm động lực để tập thói quen lành mạnh. Vì vậy, hãy khám phá các bí quyết sức khỏe trong đoạn clip để biết nên bắt đầu thay đổi từ đâu
Thay đổi lối sống tạo nên sự khác biệt
Thay đổi lối sống thực sự có tạo nên sự khác biệt về sức khoẻ, không chỉ đối với bệnh ung thư. Năm 2008, một nghiên cứu lớn ở Anh đã cho thấy sự kết hợp bốn thói quen sống lành mạnh sau ảnh hưởng tốt đến sức khỏe của bạn: không hút thuốc; luyện tập thể dục thể thao; kiểm soát lượng rượu bạn uống; và ăn năm phần trái cây và rau quả mỗi ngày.
Những người thực hiện cả bốn thói quen trên có tuổi thọ cao hơn trung bình 14 năm so với những người không thực hiện bất cứ thói quen nào kể trên.
Khả năng thoát khỏi ung thư nhờ phòng ngừa ung thư
Cuộc sống lành mạnh không phải là một sự bảo đảm chắc chắn ung thư không thể phát sinh. Nhưng nó giúp bạn giảm nguy cơ phát triển bệnh.
Ví dụ, thực tế vẫn có trường hợp một người nghiện thuốc lá nặng có thể sống một cuộc sống không bị ung thư, trong khi một người không bao giờ chạm vào thuốc lá có thể bị ung thư phổi. Nhưng nhiều nghiên cứu dài hạn cho thấy rõ ràng rằng những người chưa bao giờ hút thuốc có khả năng phát triển hoặc chết vì ung thư thấp hơn nhiều so với những người hút thuốc.
Tương tự, các bác tài cẩn thận tuy không thể đảm bảo rằng họ sẽ không bao giờ gặp tai nạn ngoài ý muốn, nhưng nguy cơ họ gặp phải tai nạn vẫn thấp hơn các bác tài lái xe cẩu thả.
Mời bạn xem thêm:
Cập nhật ngày 27/03/2020
Nguồn: Can cancer be prevented?
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
