Dịch thuật: Nguyễn Thị Hải, Bá Tùng
(SCI Blog) – Sự suy giảm hormone trong cơ thể có thể gây suy giảm trí nhớ và tư duy đối với bệnh nhân điều trị ung thư bằng hóa trị và bằng liệu pháp hormone. Bài viết dưới đây phân tích nguyên nhân và đưa ra một số biện pháp giúp khắc phục hiện tượng này.
Một số phương pháp điều trị ung thư làm giảm lượng hormone sinh dục trong cơ thể. Những hormone sinh dục này là estrogen và progesterone ở phụ nữ và testosterone ở nam giới.
Nồng độ hormone sinh dục thấp có thể gây ra các triệu chứng như suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tư duy và giảm sự tập trung.
Liệu pháp thay thế hormone (HRT) có thể giúp kiểm soát các triệu chứng trên, tuy nhiên đối với các bệnh nhân đang áp dụng phương pháp điều trị hormone nhằm ngăn chặn cơ thể sản xuất hoặc ngăn chặn hoạt động của hormone sinh dục như điều trị ung thư vú thì liệu pháp HRT không thể được sử dụng.
Tư duy, trí nhớ và ung thư
Trí nhớ và cách chúng ta xử lý thông tin được gọi là nhận thức. Khả năng nhận thức một vấn đề mô tả mức độ bạn có thể nhớ và tập trung. Nó còn được đánh giá qua bao nhiêu hành động mà mà bạn có thể thực hiện cùng một lúc.
(Ảnh: Sưu tầm)
Suy giảm nhận thức nhẹ hoặc rối loạn chức năng não sau hóa trị
Các bác sĩ gọi những thay đổi về khả năng nhớ và tư duy là suy giảm nhận thức nhẹ (MCI). Nó được mô tả dưới cái tên khác như là rối loạn chức năng não sau hóa trị, hay “sương mù não”.
Phụ nữ bị ung thư vú là những bệnh nhân đầu tiên được ghi nhận những thay đổi về nhận thức sau quá trình hóa trị.
Vì vậy, những triệu chứng trên thường thường được gọi là rối loạn chức năng não sau hóa trị. Hiện nay vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây ra hiện tượng trên có phải do hóa trị hay không.
Bởi vì, rối loạn chức năng não không chỉ xảy ra sau khi hóa trị, mà đôi khi nó có thể là một tác dụng phụ của việc điều trị bằng hormone. Có nhiều người đã cho biết rằng những sự thay đổi về khả năng nhận thức của họ là rất nhỏ và họ thấy hồi phục sau khi điều trị kết thúc.
Mẹo để giúp thay đổi suy nghĩ và trí nhớ
- Viết ra nhật ký hoặc viết lên lịch những điều bạn cần làm hằng ngày.
- Viết danh sách các công việc cần làm, những thứ cần mua hoặc nơi bạn lưu trữ những thứ bạn sử dụng hàng ngày.
- Sử dụng giấy ghi chú để nhắc nhở những việc hay nhiệm vụ cần thực hiện.
- Mô tả tên và đặc điểm của một người lên giấy để nhớ về họ .
- Bạn có thể lặp lại thông tin với người mà bạn nhận thông tin để biết rằng bạn đã nhận được chúng một cách chính xác .
- Rèn trí nhớ bằng cách chơi các trò chơi ô chữ, sudoku hoặc câu đố.
Kiểm tra sự suy giảm tư duy và trí nhớ
Hiện nay đã có sẵn những thử nghiệm riêng biệt nhằm kiểm tra đánh giá về triệu chứng mất trí nhớ. Các phép thử nghiệm này nhằm đánh giá sự thay đổi lớn trong tư duy và khả năng ghi nhớ. Có một số trường hợp giảm tư duy và trí nhớ sau điều trị khá nhẹ.
Một nhóm các bác sĩ (thuộc International Cognition and Cancer Task Force – ICCTF) đang nghiên cứu về các công cụ mới mà các bác sĩ có thể sử dụng để kiểm tra sự thay đổi về bộ nhớ sau khi điều trị ung thư.
Thay đổi sự tư duy ở phụ nữ
Tầm quan trọng của nội tiết tố nữ trong nhận thức
Nội tiết tố nữ estrogen đóng một phần quan trọng trong nhận thức ở phụ nữ. Nó dường như giúp ghi nhớ các từ, tập trung và xử lý mọi thứ một cách nhanh chóng.
Nghiên cứu về mãn kinh tự nhiên cho thấy rằng trí nhớ và khả năng xử lý thông tin có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nồng độ hormone. Nhưng nghiên cứu cũng cho thấy rằng cả triệu chứng trên đều tái phát sau khi họ vượt qua quá trình mãn kinh.
(Ảnh: Sưu tầm)
Có khả năng là các phương pháp điều trị làm giảm nồng độ estrogen hoặc ngăn chặn hoạt động của oestrogen gây nên ảnh hưởng đến khả năng tư duy và tập trung hoặc ghi nhớ của bạn. Cần nhiều nghiên cứu hơn để tìm ra đối tượng có nguy cơ cao nhất đối với những thay đổi này.
Cả liệu pháp hóa trị và liệu pháp điều trị ung thư bằng hormone đều có thể ảnh hưởng đến nồng độ estrogen. Chúng gây ngừng sản xuất estrogen hoặc ngăn chặn hoạt động của estrogen.
Hóa trị và sự tư duy
Hóa trị có thể ngăn chặn buồng trứng sản xuất ra estrogen từ đó gây ra những thay đổi trong trí nhớ và tư duy. Tùy thuộc vào độ tuổi của bạn, những thay đổi có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Liệu pháp điều trị hormone và sự tư duy
Có nhiều bằng chứng về sự ảnh hưởng của các liệu pháp điều trị hormone đến trí nhớ và sự tư duy
Tamoxifen có thể ảnh hưởng đến sự diễn đạt bằng lời nói, chẳng hạn như người ta thấy khó có thể tìm một từ để diễn đạt cho một cái gì đó.
Ít có các bằng chứng rõ ràng về sự ảnh hưởng của liệu pháp điều trị hormone bằng chất ức chế aromatase lên trí nhớ và tư duy. Một số nghiên cứu cho thấy rằng chúng không ảnh hưởng đến nhận thức, nhưng một số thử nghiệm khác cho thấy chúng có thể gây ra những thay đổi nhận thức nhẹ.
Vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để tìm ra cơ chế mà các liệu pháp điều trị bằng hormone ảnh hưởng đến nhận thức
Điều trị các vấn đề về trí nhớ
Không phải bệnh nhân ung thư nào cũng có thể sử dụng liệu pháp điều chỉnh nồng độ hormone. Hiện nay, các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu một số phương pháp điều trị khác.
Một thử nghiệm đã so sánh bệnh nhân điều trị bằng hormone và không bổ sung estrogen với những bệnh nhân tương tự nhưng được bổ sung estrogen thì cho thấy rằng những bệnh nhân chỉ dùng liệu pháp hormone mà không bổ sung estrogen có sự suy giảm trí nhớ và quá trình suy nghĩ chậm hơn.
Một số nghiên cứu khác cũng đang được thực hiện với các loại thuốc giúp tăng lượng máu và oxy cung cấp cho tế bào não.
Cập nhật ngày 13/06/2020
Tham khảo nguồn: Thinking, memory and sex hormones
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
