Dịch thuật: Kiều Vy, Trọng Tuấn
(SCI Blog) – Đối với một số bệnh ung thư, việc điều trị có thể không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hormone sinh dục nhưng cũng có thể dẫn đến giảm nồng độ hormone sinh dục trong cơ thể. Bao gồm loại bỏ cơ quan sản xuất ra hầu hết lượng hormone sinh dục như buồng trứng và tinh hoàn hay làm giảm chức năng sản xuất hormone. Tuy nhiên mức độ ảnh hưởng của các quá trình điều trị còn phụ thuộc vào loại ung thư, phương pháp điều trị và tuổi tác.
Các quá trình phẫu thuật, hóa trị liệu, xạ trị và liệu pháp hormone có thể làm thay đổi nồng độ hormone sinh dục trong cơ thể.
Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng
Buồng trứng tạo ra hormone sinh dục. Khi buồng trứng bị loại bỏ bởi phẫu thuật, lượng hormone sinh dục bị suy giảm.
Ung thư buồng trứng
Bạn có thể bị cắt bỏ cả hai buồng trứng nếu bạn bị ung thư buồng trứng. Nó được gọi là thủ thuật cắt buồng trứng.
Nếu bạn trong thời kỳ mãn kinh, việc loại bỏ buồng trứng sẽ không gây nên triệu chứng bệnh nào cả. Nhưng nếu bạn đang trong thời kỳ tiền mãn kinh, việc cắt bỏ buồng trứng sẽ khiến cho bạn bước vào giai đoạn mãn kinh trong vòng vài ngày. Đây được gọi là mãn kinh sớm.
Hầu hết phụ nữ bị ung thư buồng trứng trong giai đoạn mãn kinh nên không có triệu chứng bệnh liên quan đến hormone.
Ung thư vú
Một số loại ung thư vú nhạy cảm với hormone và cần oestrogen để phát triển. Vì vậy, ngừng sản xuất oestrogen có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư.
Nếu bạn đang trong giai đoạn tiền mãn kinh, bạn có thể dùng thuốc để bất hoạt buồng trứng hay chọn cách loại bỏ buồng trứng. Dù bằng cách nào đi chăng nữa, bạn sẽ bước vào giai đoạn mãn kinh đột ngột và xuất hiện các triệu chứng bệnh.
Phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn
Tinh hoàn tạo ra testosterone và vì vậy, việc loại bỏ tinh hoàn làm giảm nồng độ hormone sinh dục trong cơ thể.
Phẫu thuật loại bỏ tinh hoàn là phương pháp điều trị ung thư tinh hoàn và đôi khi là ung thư tuyến tiền liệt. Quá trình này được gọi là thủ thuật cắt bỏ tinh hoàn.
Ung thư tinh hoàn
Đối với hầu hết nam giới, ung thư tinh hoàn chỉ ảnh hưởng đến một bên tinh hoàn. Loại bỏ một tinh hoàn không gây ảnh hưởng nhiều đến nồng độ testosterone bởi vì tinh hoàn còn lại tạo ra đủ lượng hormone cần thiết.
Một số trường hợp ít gặp, bạn có thể bị ung thư ở cả 2 tinh hoàn và bạn sẽ phải loại bỏ cả hai. Sau đó, bạn sẽ phải điều trị testosterone thay thế để ngăn ngừa các triệu chứng bệnh do hormone sinh dục gây ra.
Ung thư tuyến tiền liệt
Đối với ung thư tuyến tiền liệt, ngăn chặn quá trình sản xuất testosterone có để làm chậm lại hoặc làm ngừng quá trình quá triển của các tế bào ung thư. Vì vậy, một phương pháp điều trị là loại bỏ tinh hoàn. Nhưng thay vì vậy, hầu hết nam giới sử dụng thuốc để ngưng sản xuất testosterone.
Hóa trị liệu
Hóa trị liệu là sử dụng các loại thuốc chống ung thư để phá hủy tế bào ung thư.
Ảnh hưởng đối với phụ nữ
Nếu bạn không trong giai đoạn mãn kinh, hóa trị liệu có thể ngăn cản buồng trứng hoạt động một cách bình thường. Điều này phụ thuộc vào:
- Loại thuốc hóa trị và liều lượng bạn sử dụng
- Độ tuổi của bạn
Mời bạn xem thêm:
Chu kỳ kinh nguyệt có thể tạm thời bị ngừng. Nhưng nếu độ tuổi của bạn gần với tuổi mãn kinh tự nhiên, hóa trị liệu có thể làm ngưng chu kỳ kinh nguyệt vĩnh viễn.
Phụ nữ trẻ tuổi điều trị hóa trị liệu có thể dẫn tới mãn kinh sớm. Bác sĩ sẽ cho bạn biết nếu có nguy cơ mắc bệnh nào xảy ra. Bạn có lẽ cần suy nghĩ về kế hoạch có con ở độ tuổi sớm hơn bởi nguy cơ tiền mãn kinh sớm.
Ảnh hưởng đối với nam giới
Có ít thông tin về ảnh hưởng của hóa trị liệu đối với mức testosterone nhưng cũng có một vài bằng chứng về cho thấy sự suy giảm mức testosterone trong suốt quá trình điều trị. Điều này gây nên các triệu chứng như suy giảm ham muốn tình dục và mệt mỏi.
Các nhà nghiên cứu đang xem xét chức năng tình dục sau khi điều trị bệnh ung thư hạch bạch huyết. Họ đã chỉ ra rằng nam giới điều trị ung thư hạch bạch huyết bị suy giảm chức năng tình dục.
Sự suy giảm chức năng tình dục bao gồm giảm ham muốn tình dục, giảm khả năng cương dương và duy trì cương dương. Các nhà nghiên cứu không chắc rằng liệu suy giảm chức năng tình dục có phải do giảm lượng testosterone hay không, hay do những yếu tố khác chẳng hạn như sự gia tăng về tuổi tác, đau khổ về mặt cảm xúc hay thể chất không tốt.
Chúng tôi cần nghiên cứu tìm ra nhiều hơn về việc hóa trị liệu ảnh hưởng đến testosterone như thế nào. Nồng độ testosterone thường khôi phục về mức bình thường sau khi hóa trị liệu kết thúc.
Xạ trị vùng chậu
Xạ trị là sử dụng tia X để điều trị ung thư.
Vùng chậu là vùng giữa các xương hông và bao gồm các buồng trứng và tinh hoàn, cũng như là tử cung, bàng quang và tuyến tiền liệt.
Xạ trị lên vùng này của cơ thể có thể gây ảnh hưởng đến nồng độ hormone sinh dục.
Bạn có thể xạ trị vùng chậu đối với các loại ung thư:
- Trực tràng
- Hậu môn
- Bàng quang
- Tử cung
- Cổ tử cung
- Tuyến tiền liệt
Bất kể khi nào có thể, chuyên gia xạ trị của bạn sẽ lên kế hoạch điều trị để giảm nguy cơ làm giảm lượng hormone sinh dục.
Mời bạn xem thêm:
Liệu pháp hormone
Liệu pháp hormone là một phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú và ung thư tử cung.
Liệu pháp hormone tác dụng theo một trong hai cách:
- Ngăn không cho cơ thể tiết ra hormone;
- Ngăn cản không cho hormone đến được với thụ thể trên tế bào ung thư.
Bất kỳ liệu pháp nào cũng có thể gây nên các triệu chứng bệnh liên quan đến hormone.
Cập nhật ngày: 12/12/2020
Tham khảo nguồn: Treatments that cause sex hormone symptoms
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
