Dịch thuật: Văn Đức Huy, Dương Quỳnh Như
Phong bế thần kinh là phương pháp được sử dụng khi bạn có một cơn đau rất khó chữa trị, đặc biệt là cơn đau do ung thư. Đây là phương pháp nhằm loại bỏ hoặc làm thoái hóa dần những dây thần kinh để ngăn cơn đau do chúng gây ra. Có nhiều cách phong bế thần kinh khác nhau. Bác sĩ sẽ tác động vào đám rối thân tạng bằng cách tiêm hoặc cắt dây thần kinh trong trường hợp bệnh nhân bị đau liên tục do ung thư tụy hoặc các loại ung thư khác thuộc vùng bụng.
Bác sĩ của bạn có thể đề nghị phong bế thần kinh nếu bạn có cơn đau rất khó chữa trị. Đây là phương pháp loại bỏ hoặc thoái hóa dần dây thần kinh để ngăn cơn đau gây ra bởi những dây này.
Có nhiều dạng phong bế thần kinh khác nhau. Tùy theo dây thần kinh được tác động mà mỗi dạng có tên gọi khác nhau.
Phong bế đám rối tạng
Thế nào là phong bế đám rối tạng?
Đám rối thân tạng là một hệ thống dây thần kinh phức tạp ở thành sau bụng, có thể gây ra cơn đau liên tục ở người mắc ung thư tụy và những ung thư khác thuộc vùng bụng
Để ức chế cơn đau, bạn có thể:
- Tiêm vào dây thần kinh
- Tiểu phẫu cắt dây thần kinh
Tiêm vào dây thần kinh
Với trường hợp tiêm để phong bế thần kinh, bác sĩ sẽ tiêm thuốc gây tê cục bộ (có hoặc không có steroid) hoặc cồn vào đám rối thân tạng. Tác dụng phong bế thần kinh lâu hơn khi sử dụng cồn.
Bạn có thể sẽ được tiêm thuốc an thần trước khi thực hiện thủ thuật này.
Đầu tiên, bạn sẽ được tiêm một lượng ít để gây tê da tại chỗ. Bác sĩ sau đó sẽ đưa một mũi kim dài xuyên qua lưng hoặc ngực của bạn đến đám rối thân tạng. Trong suốt thủ thuật này, bạn sẽ được chụp X-quang hoặc CT, và nhờ vậy bác sĩ của bạn có thể đảm bảo mũi kim đã đến đúng chỗ.
Trong một số trường hợp, một mũi kim sẽ được đặt vào đám rối thân tạng thông qua thành bụng bằng nội soi.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng 9/10 người ( lên đến 90%) với ung thư ổ bụng có thể giảm đau ngắn hay dài hạn với phương pháp phong bế đám rối tạng.
Tác dụng phụ
Khoảng 4/10 người (40%) bị tiêu chảy sau liệu pháp điều trị này, tuy nhiên tình trạng này sẽ được cải thiện sau một vài ngày. Một số rất ít người có tình trạng tiêu chảy nghiêm trọng hơn và kéo dài sau đó.
Tiểu phẫu cắt dây thần kinh
Bác sĩ của bạn có thể cho rằng sẽ tốt hơn khi cắt dây thần kinh gây đau thay vì chỉ tiêm vào chúng. Đây là một dạng tiểu phẫu và có thể được thực hiện trong quá trình tiến hành một ca phẫu thuật khác để giúp giảm thiểu triệu chứng của bạn.
Như phương pháp tiêm dây thần kinh, đầu tiên bạn sẽ được tiêm thuốc an thần. Sau đó bạn sẽ được gây tê cục bộ và bác sĩ gây mê đưa một mũi kim nhỏ vào dây thần kinh. Kim này có laser hoặc đầu dò tần số vô tuyến ở đầu, được dùng để cắt dây thần kinh. Bác sĩ gây mê có thể sử dụng máy siêu âm hoặc chụp CT trong suốt quá trình để đảm bảo kim được đưa đến đúng vị trí.
Phẫu thuật cắt hạch thần kinh giao cảm
Một dạng khác của phong bế thần kinh được gọi là phẫu thuật cắt hạch thần kinh giao cảm (cắt bỏ thần kinh giao cảm qua nội soi lồng ngực). Trong phương pháp này, bác sĩ dùng ống nội soi lồng ngực để tiếp cận dây thần kinh trong lồng ngực. Đây là một dụng cụ với camera, thị kính và đèn cho phép bác sĩ phẫu thuật nhìn được bên trong cơ thể.
Bạn có thể được gây tê hoặc dùng thuốc an thần. Sau đó bác sĩ sẽ rạch một vài vết nhỏ ở giữa cổ và xương ức. Bác sĩ phẫu thuật dùng dụng cụ nội soi lồng ngực để quan sát bên trong và tìm những dây thần kinh thuộc chuỗi thần kinh giao cảm.
Bác sĩ phẫu thuật sau đó sẽ dùng tia laser hoặc đầu dò tần số vô tuyến ở đầu dụng cụ để cắt những dây thần kinh này.
Cắt dây thần kinh tạng
Dây thần kinh tạng giúp truyền thông tin từ tủy sống đến những cơ quan vùng ngực và bụng. Ở một số dạng của ung thư, áp lực gây lên dây thần kinh tạng có thể gây các cơn đau kéo dài.
Thủ thuật cắt bỏ dây thần kinh tạng (splanchnicectomy) có thể giảm đau cho nhiều người.
Tác dụng phụ
Thường không có nhiều tác dụng phụ đối với việc phong bế thần kinh. Bạn có thể bị tụt huyết áp sau đó. Huyết áp thấp có thể khiến bạn cảm thấy chóng mặt nếu bạn đứng dậy quá nhanh. Tuy nhiên, tình trạng này thường sẽ khá hơn sau một vài ngày.
Cập nhật 01/06/2019
Tham khảo: Nerve blocks
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
