Dịch thuật: Đức Huy, Bá Tùng, Lê Khương, Hương Trần, Đức Hạnh, Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Ống thông trung tâm được sử dụng để truyền trực tiếp thuốc hóa trị vào máu. Có nhiều loại ống thông trung tâm khác nhau tùy thuộc vào vị trí ống đi vào cơ thể và thời gian điều trị. Bác sĩ cũng có thể lấy máu trực tiếp từ ống hay dùng ống để thực hiện hỗ trợ những phương pháp điều trị khác như truyền dịch hay kháng sinh. Ống sau đó sẽ được vệ sinh với heparin hay nước muối sinh lý để ngăn đông máu và làm sạch đường ống.
Thuốc hóa trị có thể truyền thẳng vào dòng máu qua một ống plastic dài và linh hoạt. Người ta gọi đây là ống thông trung tâm vì đầu kết thúc của ống nằm ở mạch máu trung tâm thuộc vị trí lồng ngực, gần với tim.
Sơ lược các loại ống thông trung tâm
Có nhiều loại ống thông trung tâm khác nhau. Có loại sẽ đi thông qua tĩnh mạch cổ, được gọi là ống thông trung tâm cấp tính và được sử dụng cho những cách điều trị ngắn hạn.
Loại khác sẽ đi qua lồng ngực. Sau đó, ống sẽ được luồn dưới da đến tĩnh mạch lớn dưới xương đòn. Chỉ có thể thấy một đoạn dây nhỏ, ngắn nhô ra khỏi lồng ngực.
Đầu ống dây phía ngoài là đầu nối kết và cũng là nơi điều dưỡng sẽ truyền thuốc hóa trị. Các đầu này sẽ được đóng lại bằng nút chặn.
Một số loại khác nữa là buồng tiêm dưới da (portacaths) và đặt đường truyền tĩnh mạch trung tâm từ ngoại vi (PICC lines)
Quy trình đặt ống thông trung tâm
Trước khi đặt ống thông trung tâm, bệnh nhân sẽ được gây tê cục bộ hoặc gây mê. Thỉnh thoảng bác sĩ chụp X-quang liên tục trong khi đặt ống, vì vậy họ có thể quan sát được mọi chuyện đang diễn ra. Bác sĩ cũng muốn bệnh nhân chụp X-quang sau đó để đảm bảo chắc chắn đầu tận cùng của ống được đặt ở vị trí tốt nhất.
Khi ống thông trung tâm đã ở bên trong cơ thể, bác sĩ sẽ dán cố định hoặc đặt một miếng dán đặc biệt để giữ ống không bị bung ra. Bệnh nhân có thể cử động bình thường – ví dụ ống sẽ không bị bung khi ngủ hay thay đồ vì có một vòng nhỏ dưới da giữ cố định ống tại chỗ.
Ống thông trung tâm có thể nằm trong tĩnh mạch đến vài tháng. Vì vậy, bệnh nhân không cần phải tiêm vào cánh tay hoặc bàn tay mỗi khi hóa trị.
Bác sĩ và điều dưỡng cũng có thể lấy máu từ ống để xét nghiệm. Họ có thể sử dụng đường này để truyền dịch hoặc hỗ trợ cho những liệu pháp chữa trị khác, như kháng sinh.
Đoạn video bên dưới cho thấy cách đặt đường ống trung tâm.
Những vấn đề có thể xảy ra
Thỉnh thoảng, một số vấn đề có thể xảy ra với đường truyền tĩnh mạch trung tâm:
- Nhiễm trùng
- Tắc đường ống
- Hình thành huyết khối (cục máu đông)
Đường ống thường được rửa với heparin (một loại thuốc chống đông máu) hoặc nước muối sinh lý để làm sạch đường ống và ngăn đông máu. Các điều dưỡng có thể hướng dẫn bệnh nhân cách thực hiện. Trong lần đầu tiên thực hiện tại nhà, điều dưỡng tại địa phương có thể giúp.
Cần giữ cho khu vực xung quanh vị trí ống đưa vào cơ thể không bị nhiễm trùng. Hãy gọi điện cho bệnh viện và thông báo cho điều dưỡng hoặc bác sĩ hóa trị nếu bệnh nhân nhận thấy những mẩn đỏ, sưng hoặc đau nhức vì đó có thể là những dấu hiệu của nhiễm trùng.
Trong trường hợp bị nhiễm trùng, cần phải được điều trị bằng kháng sinh ngay lập tức. Nếu không, bác sĩ hay điều dưỡng có thể phải đặt một đường ống mới thay thế cho đường ống cũ.
Nếu không điều trị thường xuyên, bệnh nhân hoặc điều dưỡng cần vệ sinh và rửa đường ống thường xuyên để giữ sạch và ngăn chặn phát sinh những vấn đề khác.
Cập nhật 11/02/2020
Tham khảo Central lines
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
