Dịch thuật: Thảo Trinh, Lê Đào Anh Khương, Trần Anh Thư
(SCI Blog) – Bàn về cái chết có thể khá khó khăn và mọi người thường tránh chủ đề này. Chia sẻ những cảm xúc của bạn có thể giúp những người thân đối diện tốt hơn với nó.
Tại sao bàn về cái chết lại hữu dụng?
Ban đầu, nói về cái chết cần sự dũng cảm và nỗ lực. Nhưng hầu hết mọi người nói nó là một sự nhẹ nhõm khi bàn về chủ đề này một cách cởi mở, chính diện và chân thật. Đây cũng là cách có thể mang mọi người đến gần nhau hơn khi họ bàn thành thật về cái chết và chia sẻ những nỗi lo sợ và hy vọng của họ.
Không nói về cái chết có thể:
– Tạo nên sự căng thẳng giữa mọi người, dù cho họ thường rất thân với nhau
– Tăng thêm nỗi sợ, nỗi buồn, sự cô đơn và nỗi lo lắng
Trừ khi ai đó gợi lên chủ đề về cái chết, bạn có thể không biết liệu mọi người thật sự hiểu rõ tình huống – bao gồm cả người đang sắp chết. Chủ đề này có thể khá khó khăn, khiến bạn không biết phải nói gì, điều này có thể tạo nên rào cản xung quanh bạn.
Đa phần những người sắp chết thường biết rằng họ sắp phải đối mặt với cái chết. Nhưng họ có thể tránh chủ đề này vì họ không muốn làm bạn cảm thấy không thoải mái. Họ có thể sợ rằng bạn sẽ không thể đối diện với nó khi bàn về vấn đề này.
Nói chuyện với người sắp chết
Người sắp chết có thể thấy khó khăn khi tiết lộ rằng họ rất sợ và họ muốn nói về nó. Thay vào đó, bạn có thể cần phải tìm kiếm những dấu hiệu. Ví dụ như khi họ nói về những thứ như “Hừm, tôi cho rằng mọi thứ đang dần đi tới hồi kết.” hoặc “Hiện tại, mọi thứ trông như đã ở vạch đích.”. Hay họ cho những gợi ý về việc sợ cái chết.
Việc đổi chủ đề có thể khá cám dỗ hay nói rằng mọi thứ rồi sẽ ổn thôi. Bạn có thể muốn nói “Ồ, nó sẽ ổn thôi, cậu hãy chờ mà xem” hay “Hãy đừng nói như thế – mọi chuyện sẽ đâu ra đó”. Nhưng có thể rất có ích khi cho người bệnh biết rằng bạn sẵn lòng trò chuyện và lắng nghe. Người sắp chết có thể thấy sợ rằng họ sẽ chết một mình, không có ai lắng nghe hay chăm sóc họ.
Điều quan trọng là hãy cho họ thời gian để nói về chủ đề này. Đừng thay đổi chủ đề, dù cho một người trong số các bạn bắt đầu khóc. Khóc là một phản ứng rất bình thường và có thể giải phóng được nhiều cảm nhận và cảm xúc.
Hãy lắng nghe chăm chú, kể cả khi họ đang lặp lại cùng một thứ. Điều này rất bình thường khi con người ở trong những tình huống nhạy cảm như thế này.
Khi đối diện với việc trò chuyện với ai đó về cái chết của họ, đa phần mọi người đều lo lắng họ sẽ không biết phải nói gì. Vì vậy, dưới đây là một số gợi ý có thể giúp bạn cảm thấy có thể đối diện với những cuộc trò chuyện này.
Những điều bạn có thể nói
Mở đầu cuộc trò chuyện
Để mở đầu cuộc trò chuyện, nói những thứ như “Tôi biết điều này rất khó khăn nhưng có thể nó sẽ giúp ích nếu chúng ta nói về cảm nhận của mình và những điều có thể xảy ra trong tương lai” có thể hữu ích.
Hãy cho họ biết rằng bạn cũng thấy buồn. Chia sẻ cảm xúc sẽ giúp cả hai đối phó với nó tốt hơn.
Khuyến khích họ trò chuyện
Bạn có thể khuyến khích người sắp chết nói nhiều hơn về cảm nhận của họ bằng cách nói những câu như thế này:
– Bạn đang cảm thấy như thế nào?
– Bạn có thấy điều này khó khăn không?
– Bạn ắt hẳn đang cảm thấy rất nhiều cảm xúc vào lúc này.
– Có bất kì một điều gì khiến bạn lo lắng nhất không?
– Bạn cảm thấy sợ hãi mọi lúc hay chỉ đôi khi?
– Có điều gì bạn muốn nói không?
– Bạn có lo lắng đặc biệt vào ban đêm không?
– Có điều gì có thể giúp bạn cảm thấy điềm tĩnh không?
Những điều nên tránh
Cố gắng đừng đưa ra lời khuyên. Những thứ bạn có thể thấy hữu ích lại không phù hợp với những người khác. Tránh nói những thứ như “Tôi hiểu chính xác những gì bạn muốn nói” hay “Tôi từng cảm thấy thế”.
Những thời điểm không phù hợp để bàn về cái chết
Mọi người phản ứng và bàn về cái chết theo nhiều cách khác nhau. Điều này tùy thuộc vào nhiều thứ, bao gồm:
– Tính cách
– Độ tuổi
– Những mối quan hệ hiện tại
– Tâm linh, tôn giáo và những tín ngưỡng văn hóa
Trong một số trường hợp bàn về cái chết là không thể chấp nhận được. Một số người không cảm thấy thoải mái khi nói về một vấn đề riêng tư như vậy với bất cứ ai trừ những người thân nhất với họ. Nhưng những người khác thấy dễ dàng hơn khi nói với những người họ không thân thiết bởi tính xúc động sẽ khó bị đẩy lên cao trào hơn.
Nếu bạn gợi lên đề tài này và người đó không phản hồi, có lẽ tốt nhất là nên bỏ nó. Mặc dù họ có thể biết họ sắp chết, một số người không muốn nói về nó. Hoặc họ có thể cần phải suy nghĩ về một thứ khác. Con người cần phải được phép đối mặt với tình huống trong khoảng thời gian thích hợp của họ.
Trong một số nền văn hóa, người ta tin rằng nói về cái chết là thể hiện sự không tôn trọng với người đang bị bệnh. Hay một số người tin rằng bàn về cái chết có thể khiến người đó chết sớm hơn dự đoán. Điều này đáng để nhạy cảm với vấn đề này.
Nhưng hầu hết mọi người sẽ muốn nói về những gì đang xảy ra ở một thời điểm nào đó. Việc muốn chia sẻ những cảm xúc và nỗi sợ của bạn với người bạn tin tưởng là hoàn toàn tự nhiên.
Khi chủ đề quá khó nói
Một số người có thể thấy quá khó để bàn về những điều này một cách cởi mở với người thân của họ.
Bạn có thể thấy giúp ích khi trò chuyện với một người ngoài vòng tròn bạn bè và gia đình. Bác sĩ, điều dưỡng hoặc những nhân viên y tế có thể giúp. Tư vấn viên chuyên nghiệp cũng có thể giúp một số người trải qua khoảng thời gian khó khăn này.
Mời bạn xem thêm các bài viết cùng chủ đề:
Cập nhật ngày 12/12/2020
Nguồn tham khảo: Talking about dying
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
