Dịch thuật: Đức Huy, Bá Tùng, Anh Thư, Đức Hạnh, Tường Khánh, Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Có nhiều phương thức thực hiện hóa trị, phương thức phù hợp được chọn dựa vào loại ung thư, vị trí ung thư và loại thuốc điều trị ung thư. Những cách hóa trị phổ biến: đưa thuốc vào cơ thể qua đường truyền tĩnh mạch và uống thuốc qua đường miệng. Những cách hóa trị ít phổ biến hơn: tiêm bắp, tiêm dưới da, hóa trị qua động mạch, hóa trị bằng tiêm tủy sống, hóa trị vào khoang cơ thể, hóa trị màng phổi, hóa trị khối u, kem hóa trị.
Dưới đây là những cách thức hoá trị khác nhau. Một số cách phổ biến hơn những cách khác.
Lựa chọn cách thức hóa trị
Để tiêu diệt tế bào ung thư, máu cần hấp thu thuốc hóa trị và đưa thuốc đi khắp cơ thể.
Có những cách khác nhau để đưa thuốc vào trong cơ thể.
Cách phù hợp nhất với bạn phụ thuộc vào:
- Loại ung thư.
- Vị trí của ung thư.
- Loại thuốc bạn đang sử dụng.
Những cách hoá trị phổ biến nhất
Những cách phổ biến nhất để đưa thuốc vào trong cơ thể là:
- Đưa trực tiếp vào máu thông qua đường tiêm hoặc thông qua một ống nhỏ giọt (truyền tĩnh mạch), thường sử dụng bơm truyền dịch.
- Sử dụng thuốc uống – thuốc viên.
Những cách hóa trị ít phổ biến hơn
Dưới đây là một số cách hóa trị ít phổ biến hơn. Thỉnh thoảng bác sĩ có thể sử dụng đồng thời 2 hoặc nhiều phương pháp để hóa trị cùng một lúc.
Tiêm bắp
Những cơ ở đùi và mông là những vị trí phổ biến để thực hiện liệu pháp hóa trị bằng tiêm bắp.
Sự hấp thu thuốc vào máu ở phương pháp này chậm hơn so với đường truyền tĩnh mạch. Điều này có nghĩa hiệu quả hóa trị sẽ lâu dài hơn so với khi tiêm vào tĩnh mạch.
Tiêm dưới da
Phần da ở bụng, mông và tay trên là những vị trí phổ biến nhất để thực hiện hóa trị dưới da. Bạn có thể tự tiêm cho mình.
Video bên dưới chỉ bạn cách thực hiện tự tiêm dưới da.
Hóa trị qua động mạch
Hóa trị qua động mạch là tiêm thuốc trực tiếp vào động mạch nơi gần với ung thư. Phương pháp này đưa thuốc với liều cao vào khối u, nhưng liều thấp với những nơi khác của cơ thể.
Để thực hiện liệu pháp này, cần thực hiện gây tê cục bộ để đặt ống vào động mạch.
Đây là phương pháp hóa trị chuyên môn cao và không phải bệnh viện nào ở Việt Nam cũng có thể thực hiện được phương pháp này.
Ung thư gan thường được áp dụng liệu pháp này nhất. Thuốc được tiêm vào động mạch cấp máu cho gan (động mạch gan). Hóa trị qua động mạch rất hiếm được sử dụng với những dạng ung thư khác. Phương pháp này chỉ được sử dụng trong thử nghiệm lâm sàng, vì chưa rõ tính hiệu quả của phương pháp.
Những tác dụng phụ của hóa trị theo hình thức này thường giống với truyền tĩnh mạch. Khi sử dụng phương pháp này để điều trị ung thư gan, nguy cơ bị kích ứng dạ dày sẽ tăng lên nhưng không nhiều. Nguyên nhân là vì loại thuốc này sẽ theo máu đến dạ dày.
Bác sĩ có thể kê thuốc để bảo vệ dạ dày của bệnh nhân.
Hóa trị bằng tiêm tủy sống (tiêm kênh tủy)
Trong nhiều loại ung thư, việc tiêm thuốc hóa trị vào dịch xung quanh tủy sống và não là không cần thiết. Nhưng đây là một phần quan trọng trong việc chữa trị một số dạng của ung thư máu và u lympho, cũng như một số dạng ung thư não.
Để thực hiện hóa trị theo cách này, cần tiêm vào trong tủy sống ở vùng lưng dưới. Việc này gần giống với chọc dò tủy sống.
Hóa trị vào khoang cơ thể
Hóa trị vào khoang cơ thể là tiêm thuốc hóa trị thông qua một ống thông (catheter) trực tiếp vào khoang cơ thể. Phương pháp này đưa thuốc với liều cao vào khối u, nhưng liều thấp với những nơi khác của cơ thể.
Có thể thực hiện hóa trị vào khoang cơ thể vào:
- Bàng quang
- Khoang bụng
- Khoang ngực
Hóa trị bàng quang sẽ đưa thuốc hóa trị dạng lỏng vào trong bàng quang.
Hóa trị khoang bụng là tiêm thuốc trực tiếp vào màng bụng. Màng bụng là đường ranh giới giữa khoang bụng và những nội quan bên trong.
Việc sử dụng tiêm màng bụng không thường xuyên được áp dụng. Thường liệu pháp này được sử dụng để chữa trị ung thư buồng trứng di căn đến khoang bụng.
Bác sĩ có thể dùng liệu pháp này để chữa trị những dạng ung thư hiếm gặp ở màng bụng được gọi là u trung biểu mô màng bụng (peritoneal mesothelioma).
Hóa trị màng phổi
Có thể tiêm trực tiếp thuốc hóa trị vào giữa 2 lớp mô giống da bao bọc phổi (màng phổi).
Thỉnh thoảng bác sĩ sử dụng chúng để chữa ung thư phổi hoặc ung thư vú đã lan rộng đến màng phổi.
Hóa trị khối u
Có thể tiêm trực tiếp thuốc hóa trị vào trong khối u.
Bác sĩ có thể đề nghị phương pháp này cho một số dạng ung thư hiếm gặp như là u ác tính trung mô Kaposi (Kaposi’s sarcoma). Tuy nhiên, liệu pháp này vẫn còn đang được thử nghiệm và chưa được sử dụng rộng rãi. Nghiên cứu vẫn đang được tiếp tục để sử dụng liệu pháp này trong điều trị ung thư đầu và cổ và một số dạng ung thư khác.
Kem hóa trị
Đối với một số dạng ung thư, bạn có thể dùng thuốc hóa trị ở dạng kem.
Cập nhật 23/02/2020
Nguồn tham khảo: Other ways of having chemotherapy
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
