Dịch thuật: Dương Quỳnh Như, Đoàn Thị Đức Hạnh, Nguyễn Ngọc Trâm
(SCI Blog) – Những ngày cuối cùng – đó là giai đoạn khó khăn nhất. Những người sắp mất sẽ có những thay đổi về thể chất, cảm xúc và tinh thần khác nhau. Những thay đổi thể chất có thể xuất hiện ở một số người như: nửa tỉnh nửa mê, khó nuốt hay không muốn ăn, uống gì, mất kiểm soát bàng quang, ruột, thay đổi nhịp thở, thở ồn ào, lạnh chân, tay, bàn chân và bàn tay, nhầm lẫn, mất phương hướng, mất ý thức hoàn toàn… Những thay đổi về cảm xúc, tinh thần khác nhau phụ thuộc vào độ tuổi, trải nghiệm của người sắp mất.
Sẽ rất khó khăn cho những người chăm sóc và người thân khi phải chứng kiến người thân của mình trải qua giai đoạn này trước khi lìa xa cõi đời. Nhưng điều họ cần làm là hãy cảm thông thật nhiều, yêu thương thật nhiều và chăm sóc cho những người sắp mất bằng cả tình thương, sự trân trọng. Hãy làm những gì giúp những người sắp mất cảm thấy thanh thản, thoải mái và toại nguyện khi ra đi.
Bồn chồn (như đang bị đau)
Nhiều người sắp mất, và những người xung quanh, cảm thấy lo lắng họ sẽ bị đau. Thường thì một số người sẽ không bị đau. Nhưng nếu một người bị đau thì cơn đau thường có thể được kiểm soát tốt và bệnh nhân có thể cảm thấy thoải mái. Các bác sĩ và điều dưỡng chăm sóc người sắp mất sẽ làm tất cả những gì họ có thể.
Đôi khi sự bồn chồn là một dấu hiệu của sự đau đớn. Điều quan trọng là hãy nói với bác sĩ và điều dưỡng nếu người sắp mất không thể giao tiếp tốt và bạn nghĩ họ bị đau. Nhân viên y tế sẽ muốn biết để họ có thể lên kế hoạch cách tốt nhất để kiểm soát cơn đau.
Mời bạn xem thêm:
Thay đổi nhịp thở
Khi một ai đó sắp mất, nhịp thở của họ thường thay đổi, có thể trở nên ồn ào và bất thường.
Có những lúc họ ngưng thở trong vài giây. Đó gọi là thở Cheyne Stoke. Họ có thể thở với miệng mở to và sử dụng cơ ngực để hít thở.
Những lúc như vậy, nên nâng cao đầu giường bằng gối hoặc đệm. Để họ ngồi, nói chuyện nhẹ nhàng và cầm tay để thể trấn an họ.
Bác sĩ và điều dưỡng có thể đề nghị tiêm một lượng nhỏ morphine nếu người đó đang bị khó thở, ngay cả khi họ không bị đau. Morphine có thể giúp họ thở dễ dàng hơn.
Thở ồn ào
Bạn có thể nghe thấy tiếng thở rít khi người sắp mất hít vào thở ra từng nhịp. Âm thanh này xuất phát từ ngực hoặc phía sau cổ họng của họ.
Đó là do sự tích tụ của chất nhầy và nước bọt và họ không có phản xạ ho đủ mạnh để ho lên. Nâng đầu và xoay sang một bên có thể giúp trọng lực rút hết dịch tiết.
Hãy cho đội ngũ y tế biết nếu người thân của bạn có tiếng thở ồn ào như vậy. Đôi khi họ có thể sử dụng một số loại thuốc giúp làm khô những chất tiết này.
Thỉnh thoảng một điều dưỡng hoặc bác sĩ có thể hút chất lỏng ra ngoài qua một ống mỏng đặt vào trong khí quản của người đó nhưng điều này thường không cần thiết.
Việc nghe thấy những âm thanh chói tai có thể rất khó chịu nhưng dường như chúng thường không gây phiền cho người sắp mất.
Lạnh chân tay, bàn chân, bàn tay
Gương mặt, chân, tay, bàn chân và bàn tay của người sắp mất thường rất mát. Da của họ có thể trở nhợt nhạt, tái hoặc lốm đốm.
Điều này xảy ra do có ít máu lưu thông đến các bộ phận này của cơ thể. Hãy giữ ấm chúng bằng chăn, nhưng không nên sử dụng chăn điện vì nó nó có thể gây cảm giác không thoải mái.
Vớ dày có thể giúp giữ ấm chân họ. Không nên để nhiệt độ phòng quá nóng vì sẽ làm cho không khí trở nên ngột ngạt. Chỉ cần giữ phòng ở nhiệt độ dễ chịu là được.
Nhầm lẫn và mất phương hướng
Bạn có thể nghe người thân của bạn nói những điều vô nghĩa. Họ có thể không biết hôm nay là ngày nào hoặc dường như không biết bạn là ai. Họ thậm chí có thể nói những điều vô lý. Ví dụ: họ có thể hét vào mặt bạn hoặc đẩy bạn ra xa. Điều này có thể làm bạn tổn thương và khó chịu.
Nhưng hãy cố gắng hiểu rằng họ không có ý gì xấu. Chẳng qua họ không nhận thức được rằng họ đang làm gì, một phần do sự thay đổi hóa học đang diễn ra bên trong cơ thể họ.
Mất ý thức hoàn toàn
Vào cuối đời, cân bằng hóa học của cơ thể bị đảo lộn hoàn toàn. Người sắp mất sau đó bất tỉnh. Điều này thường đúng vào thời kỳ cuối, có thể vài giờ hoặc vài ngày trước khi mất.
Hơi thở trở nên bất thường và có thể ồn ào. Bạn không thể lúc nào cũng đánh thức họ. Đôi lúc, nhịp thở của họ sẽ trở nên bất thường và ngưng vào một vài thời điểm.
Thay đổi cảm xúc và tinh thần
Mọi người sẽ cảm thấy những cảm xúc khác nhau khi họ sắp mất. Phần lớn phụ thuộc vào:
- Họ là người như thế nào
- Độ tuổi
- Số lượng những trợ giúp mà họ có
- Niềm tin tôn giáo và tâm linh
- Những trải nghiệm cuộc sống
Một vài người mất ở độ tuổi 20 sẽ cảm nhận khác hơn so với những người ở độ tuổi 80. Và một ai đó ra đi và để lại những đứa con nhỏ sẽ có những lo lắng khác hơn so với những người đã có con trưởng thành và có thể tự chăm sóc bản thân.
Mời bạn xem thêm:
Khi cái chết đến gần hơn, họ có thể bắt đầu buông bỏ và cảm thấy bình yên về mọi thứ. Một số khác có thể cảm thấy sợ hãi, lo lắng và tức giận. Một vài người từ bỏ, thậm chí những người họ yêu và quan tâm. Nhưng không có nghĩa là họ không quan tâm bất kỳ điều gì.
Những hiện tượng này đều rất bình thường và là một phần tự nhiên của cái chết.
Công việc dở dang
Trước giai đoạn cuối cùng của cái chết, người sắp mất có thể nói về mong muốn hoàn thành bất kỳ công việc dở dang nào, có thể là:
- Phân loại hoặc ngưng phân loại các quan hệ cá nhân còn vướng mắc
- Đi đến một nơi nào đó
- Mua những món quà cho mọi người
- Phân loại đồ dùng cá nhân và tặng những thứ đặc biệt cho gia đình và bạn bè
- Sắp xếp những dự định và công việc kinh doanh
- Gặp một nhà lãnh đạo tôn giáo
Những cảm xúc bạn có thể trải qua
Bạn gần như cảm nhận được một vài cảm xúc mạnh mẽ trong suốt thời gian người thân hoặc bạn bè của bạn sắp mất. Bạn có thể cảm nhận rằng bạn muốn cố gắng và thay đổi những gì đang diễn ra. Thông thường tất cả những gì bạn có thể làm là hãy cho họ thật nhiều sự trợ giúp và thoải mái trong suốt thời gian khó khăn này.
Mời bạn xem thêm:
Bạn có thể cần sự trợ giúp và giúp đỡ chính bản thân khi một người thân nào đó của bạn sắp mất. Những người có thể giúp bạn:
- Bác sĩ hay điều dưỡng địa phương
- Một nhà lãnh đạo tôn giáo
- Một nhân viên tư vấn
- Bạn bè và người thân
Hãy cố gắng đừng lo lắng rằng bạn đang làm việc gì đó sai. Hãy làm vì người thân của bạn và để họ biết bạn yêu thương và quan tâm họ rất nhiều.
Cập nhật ngày: 07/12/2020
Tham khảo nguồn: Final days
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
