Dịch thuật: Bích Trâm, Thảo Trinh
(SCI Blog) – Xạ trị sử dụng bức xạ để tiêu diệt các tế bào ung thư. Nó được sử dụng để điều trị nhiều loại ung thư khác nhau.
Xạ trị vùng chậu có thể ảnh hưởng đến bạn như thế nào?
Xạ trị vùng chậu có thể gây ra mãn kinh sớm bằng cách ngăn chặn buồng trứng hoạt động. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như khô âm đạo và mất hứng thú trong quan hệ tình dục.
Xạ trị chùm tia bên ngoài và xạ trị bên trong
Xạ trị cho một số loại ung thư (như ung thư cổ tử cung) có thể là xạ trị chùm tia bên ngoài hoặc xạ trị bên trong.
Xạ trị chùm tia bên ngoài phóng bức xạ vào vùng ung thư từ máy xạ trị ở bên ngoài cơ thể. Liệu pháp xạ trị bên trong đưa bức xạ từ bên trong cơ thể. Đối với ung thư cổ tử cung, một nguồn phóng xạ đi vào bên trong âm đạo. Điều này đưa một liều lượng phóng xạ cao vào cả cổ tử cung và âm đạo.
Cả hai loại bức xạ bên ngoài và bên trong đều có thể gây ra khô, xơ hoá và hẹp âm đạo.
Tác dụng phụ của xạ trị đối với đời sống tình dục
Vùng da bên trong âm đạo có thể trở nên mỏng và dễ bị rách. Điều này có thể dẫn đến đau, khó chịu hoặc chảy máu, và có thể gây đau đớn trong việc quan hệ tình dục. Trong một số trường hợp hiếm, vết loét có thể hình thành bên trong âm đạo khi da bị rách. Có thể mất vài tuần (hoặc thậm chí vài tháng) để vết loét lành lại.
Bạn có thể cảm thấy không muốn quan hệ tình dục trong khi đang trong quá trình xạ trị vùng chậu. Việc điều trị có thể khiến bạn cảm thấy rất mệt mỏi và khiến bạn bị viêm bàng quang và tiêu chảy. Bạn cũng có thể thấy rằng bạn cảm thấy đau đớn khi quan hệ tình dục.
Đối với nhiều người, tốt nhất là nên tránh quan hệ tình dục hoàn toàn trong thời gian này. Nhưng bạn vẫn có thể tận hưởng một mối quan hệ tình dục. Có nhiều cách khác để thỏa mãn nhau. Điều quan trọng là nói chuyện với nhau về những gì bạn muốn.
Điều quan trọng là tránh mang thai trong khi xạ trị, vì nó có thể gây hại cho em bé. Hãy trao đổi với chuyên gia của bạn về biện pháp tránh thai phù hợp và đáng tin cậy trước khi bắt đầu điều trị.
Hẹp âm đạo
Xạ trị vùng chậu có thể làm cho các mô trong âm đạo bớt co giãn. Điều này được gọi là hiện tượng xơ hóa. Xơ hóa có thể làm thu hẹp âm đạo, làm cho việc quan hệ tình dục trở nên khó chịu và khó khăn hơn.
Các dụng cụ làm giãn âm đạo sau khi điều trị có thể giúp ngăn ngừa điều này. Hãy hỏi bác sĩ X-quang, bác sĩ hoặc y tá của bạn về các dụng cụ này nếu chúng không được đề cập đến.
Dụng cụ làm giãn âm đạo
Đó là những vật bằng nhựa hình nón mà bạn đặt vào âm đạo để giúp làm kéo dãn âm đạo.
Bạn có thể sử dụng dụng cụ làm giãn âm đạo từ 2 đến 8 tuần sau khi điều trị để giúp ngăn ngừa hẹp âm đạo. Hãy hỏi bác sĩ hoặc y tá về thời điểm bạn nên bắt đầu sử dụng chúng. Những dụng cụ này có kích cỡ khác nhau. Có các bộ có kích cỡ khác nhau. Bạn bắt đầu với một trong những kích cỡ thoải mái và sử dụng những cái lớn hơn cho đến khi âm đạo của bạn đã kéo dãn đủ để bạn quan hệ tình dục thoải mái. Một số người cần bạn tình góp phần vào việc này.
Cách sử dụng
Hiện có sẵn những hướng dẫn quốc tế về việc sử dụng dụng cụ làm giãn âm đạo và những điều này sẽ được mô tả dưới đây. Hãy hỏi đội ngũ y tế của bạn để được tư vấn riêng.
Bạn nên bắt đầu với kích thước nhỏ nhất và tăng dần lên đến bất kỳ kích thước nào thoải mái cho bạn.
Trong 6 tháng đầu
Hãy dùng dụng cụ với một gel bôi trơn tan trong nước ít nhất 2 lần 1 tuần và 2 lần 1 ngày, từ 3 đến 10 phút.
Từ 6 đến 12 tháng
Dùng 1 lần mỗi tuần.
Sau 12 tháng
Thỉnh thoảng sử dụng dụng cụ miễn là bạn không gặp khó khăn gì.
Những cách khác để làm giãn âm đạo
Quan hệ tình dục cũng giúp giữ âm đạo mở và là một lựa chọn tốt.
Bạn có thể thích sử dụng ngón tay hoặc máy rung để giúp làm giãn âm đạo. Nếu chất bôi trơn tan trong nước không cung cấp đủ chất bôi trơn cho quan hệ tình dục thoải mái, bạn có thể muốn thử chất bôi trơn gốc silicone. Nó cung cấp nhiều chất bôi trơn hơn và thường tốt để sử dụng sau bất kì kích ứng âm đạo nào gây ra do xạ trị đã lắng xuống.
Một lượng nhỏ máu chảy là bình thường lúc đầu nhưng hãy liên hệ với chuyên gia y tế nếu bạn bị chảy máu nhiều hoặc đau.
Hóa trị cho ung thư vùng chậu
Đôi khi hóa trị được kết hợp với xạ trị cho bệnh ung thư ở vùng xương chậu. Ví dụ, ung thư cổ tử cung, ung thư trực tràng hoặc ung thư hậu môn. Sử dụng hai phương pháp điều trị kết hợp có thể làm cho khu vực âm đạo trở nên mảnh mai và nhạy cảm.
Hãy luôn luôn sử dụng biện pháp tránh thai đáng tin cậy nếu bạn đang điều trị hóa trị. Bạn nên tránh mang thai, vì các loại thuốc điều trị có thể gây hại cho em bé. Phụ nữ đã hoặc đang bị ung thư vú thường được khuyên không nên uống thuốc vì các hormone có trong đó có thể ảnh hưởng đến ung thư.
Người ta không biết chắc chắn liệu các loại thuốc ung thư, như hóa trị, có thể được truyền qua tinh dịch hoặc dịch tiết từ âm đạo hay không. Do đó, một số bác sĩ khuyên mọi người nên sử dụng phương pháp tránh thai có rào cản (như bao cao su, bao tránh thai cho phụ nữ – Femidom hoặc màng chắn miệng – Dental dams) nếu quan hệ tình dục trong quá trình điều trị. Điều này áp dụng cho quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng.
Thông thường, các bác sĩ khuyên dùng phương pháp rào cản chỉ trong thời gian bệnh nhân đang được điều trị và trong khoảng một tuần sau khi điều trị.
Lời khuyên như thế này có thể đáng lo ngại, nhưng điều này không có nghĩa là bạn phải tránh thân mật với bạn đời của mình. Bạn vẫn có thể tiếp xúc gần gũi và tiếp tục tận hưởng quan hệ tình dục.
Cập nhật ngày: 19/12/2020
Tham khảo nguồn: Radiotherapy
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
