Dịch thuật: Trọng Tuấn, Kiều Vy
(SCI Blog) – Mãn kinh thường diễn ra khoảng từ năm 40 tuổi đến 50, khi mà người phụ nữ ngưng sản xuất nội tiết tố sinh dục và chu kỳ của họ dần trở nên bất thường, hay dừng hẳn, gây nên nhiều thay đổi về sinh lý cũng như tâm lý. Ở bệnh nhân trải qua một vài biện pháp điều trị như phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, liệ pháp nội tiết,… thì sự kiện này thường đến sớm và có ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều triệu chứng có thể gây khó chịu nhưng phần lớn đều có cách để giải quyết. Tùy vào cơ địa mỗi người mà phương pháp điều trị sẽ phù hợp hay không. Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào liên quan đến việc sử dụng thuốc.
Mãn kinh có thể xem là một bước ngoặt của cuộc đời, thường diễn ra ở độ tuổi khoảng từ 40 đến 50. Người phụ nữ ngưng sản xuất nội tiết tố sinh dục và chu kỳ kinh nguyệt của họ dần trở nên bất thường hay dừng hẳn. Khi đó, người phụ nữ mất khả năng sinh sản.
Mời bạn xem thêm:
Một vài biện pháp điều trị ung thư có thể gây mãn kinh sớm:
- Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng
- Xạ trị vùng chậu
- Liệu pháp nội tiết
- Hóa trị
Sự kiện mãn kinh sớm còn có khả năng ảnh hưởng đến tính dục và đời sống tình dục của bạn.
Ảnh hưởng của mãn kinh sớm
Đôi khi, mãn kinh sớm có thể là một cú sốc, có thể gây ảnh hưởng lớn đến thể chất và tinh thần của bệnh nhân. Mãn kinh đột ngột có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng hơn bình thường. Các triệu chứng sẽ dần qua đi nhưng nó có thể kéo dài mất vài năm.
Liệu pháp thay thế nội tiết tố (Hormone replacement therapy – HRT) có thể giúp giảm triệu chứng với bệnh nhân đáp ứng thuốc tốt. Liệu pháp này có thể hiểu là bệnh nhân nữ đưa vào cơ thể nội tiết tố sinh dục dưới dạng thuốc viên để thay thế nội tiết tố như cơ thể đã từng tạo ra trước đây.
Với một số loại ung thư như ung thư vú, liệu pháp này không phù hợp. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ để biết liệu bạn có thể sử dụng liệu pháp trên hay không. Các bác sĩ có thể gợi ý cho bạn phương pháp khác nhằm thuyên giảm triệu chứng của mãn kinh sớm nếu liệu pháp thay thế nội tiết tố không phù hợp.
Ảnh hưởng lớn nhất của mãn kinh sớm là bạn không còn khả năng mang thai và sinh em bé. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc bạn không còn khả năng tạo trứng từ buồng trứng mỗi tháng nữa. Sự mất mát này có thể khiến bạn buồn bã dù bạn đã có gia đình hay chưa từng có ý định có con.
Những triệu chứng khác
Mãn kinh sớm còn có thể gây:
- Khô âm đạo
- Bốc hỏa và đổ mồ hôi
- Buồn bã hoặc trầm cảm
- Giảm tự tin và lòng tự trọng
- Mệt mỏi, đuối sức
- Xương giảm chất lượng
- Giảm ham muốn
Hầu như tất cả các triệu chứng này đều ảnh hưởng đến đời sống tình dục của bạn trên phương diện nào đó. Liệu pháp thay thế nội tiết tố có thể có tác dụng tốt với nhiều bệnh nhân. Nó cũng giúp cải thiện cảm xúc.
Chuyên gia cố vấn có thể giúp đỡ bạn các vấn đề về cảm xúc cũng như mối quan hệ xung quanh, cá nhân bạn hoặc là cả bạn lẫn người kia. Đôi khi chỉ với một khoảng thời gian cùng sự giúp đỡ của đối tác, bạn bè hay gia đình cũng có thể giúp bạn lấy lại sự tự tin, cảm giác tích cực về bản thân.
Một số biện pháp hỗ trợ
Có nhiều phương pháp có giúp giảm bớt ảnh hưởng về mặt thể chất do mãn kinh sớm khi liệu pháp thay thế nội tiết tố không có tác dụng.
Khô âm đạo
Điều này gây một số khó chịu nhất định. Âm đạo khô có thể gây đau đớn, đặc biệt là khi quan hệ bên trong. Nó cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm vì quá trình bôi trơn và làm sạch tự nhiên của âm đạo không hoạt động.
Liệu pháp không liên quan đến nội tiết tố có thể hữu hiệu nếu bạn không thể dùng liệu pháp thay thế nội tiết tố để giảm nhẹ các triệu chứng. Có thể liệt kê các liệu pháp như: sử dụng kem hoặc chất dưỡng ẩm cho âm đạo.
Thời gian sử dụng có thể kéo dài trong vài tuần. Những loại thuốc có thể là Replens hoặc Hyalofemme.
Một số loại kem hoặc chất dưỡng ẩm khác có thể được sử dụng trước khi quan hệ. Bao gồm: Vielle, Sylk, Yes, Durex lube hay Aquaglide.
Hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc y tá về việc bạn có thể dùng oestrogen cho âm đạo hay không nếu chất bôi trơn hay chất dưỡng ẩm không có tác dụng. Oestrogen có thể tạo độ ẩm cho âm đạo nhưng chúng ta cần nhiều nghiên cứu hơn để biết liệu phương pháp đó có an toàn với bệnh nhân ung thư vú hay không. Bạn có thể sử dụng oestrogen dạng kem hoặc vòng pessary.
Vòng pessary là một viên nhỏ được đưa vào âm đạo của bạn để dần hòa tan trong đó. Bạn sẽ hấp thu một số oestrogen với liều nhỏ. Nghiên cứu cho thấy nó không làm tăng nồng độ oestrogen trong máu nhiều. Vì vậy, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về phương pháp này.
Bốc hỏa và đổ mồ hôi
Bốc hỏa và đổ mồ hôi có thể khó kiểm soát nếu bạn không dùng liệu pháp thay thế nội tiết tố. Liệu pháp nội tiết tố như tamoxifen hay ức chế ham muốn có thể khiến tình trạng của bạn thêm phần tồi tệ. Nó có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm.
Mời bạn xem thêm:
Các phương pháp điều trị bao gồm
Progesterone liều thấp
Nghiên cứu cho thấy progesteron có thể làm giảm tình trạng bốc hỏa và đổ mồ hôi nếu bạn đang theo liệu pháp nội tiết cho ung thư. Bạn có thể hỏi thêm bác sĩ của mình về vấn đề này nếu quan tâm. Mặc dù là một loại nội tiết tố sinh dục, nhiều bác sĩ cho rằng progesterone an toàn khi dùng ở liều thấp mặc dù đang trong điều trị loại ung thư liên quan đến nội tiết.
Châm cứu
Châm cứu đã được sử dụng điều trị thử nghiệm những cơn bốc hỏa. Một vài nghiên cứu cho thấy một số hình thức châm cứu đặc biệt có thể hữu dụng.
Vi lượng đồng căn
Phương pháp điều trị này đã được sử dụng trong một vài thử nghiệm đối với các cơn bốc hỏa và được cho là có thể hữu ích nhưng cần có thêm nhiều nghiên cứu để chắc chắn hơn.
Oestrogen thực vật
Oestrogen thực vật như tinh dầu hoa anh thảo có tác dụng ở một số bệnh nhân. Chưa có bất kỳ bằng chứng khoa học nào dẫn đến kết luận trên nhưng một vài bệnh nhân đã xác nhận rằng cách điều trị này thực sự có hiệu quả.
Một vài thảo dược hoặc rau quả khác có thể chứa oestrogen thực vật như: sâm, rễ cam thảo, lá mâm xôi đỏ, thổ phục linh, bạc hà, đông hầu, ích mẫu, trinh nữ châu âu (hay còn gọi là Vitex), thiên ma, cỏ ba lá đỏ, dây củ nâu. Những loại trên có khả năng làm giảm bốc hỏa ở nữ giới nhưng chưa được kiểm chứng về độ an toàn với những bệnh nhân ung thư vú. Hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn có ý định sử dụng.
Ngày cập nhật: 19/12/2020
Tham khảo nguồn: Early menopause
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
