Dịch thuật: Trọng Tuấn, Đức Hạnh
(SCI Blog) – Thừa cân và béo phì là nguyên nhân gây ung thư (có thể phòng ngừa được) đứng thứ hai ở Anh – hơn 1 trong 20 trường hợp ung thư là do thừa cân.
Người càng thừa cân và thời gian thừa cân càng kéo dài thì rủi ro mắc ung thư càng cao.
Tin tốt là những thay đổi nhỏ về cân nặng theo thời gian có thể tạo ra khác biệt đáng kể.
Rủi ro mắc ung thư khi thừa cân hoặc béo phì
Thừa cân không đồng nghĩa với mắc ung thư nhưng một người thừa cân sẽ có khả năng bị ung thư cao gấp nhiều lần so với người có cân nặng khỏe mạnh.
Người bị thừa cân có thể phòng chống ung thư bằng cách giảm cân cũng như tránh tăng cân.
Giữ cân nặng ở mức khỏe mạnh có thể ngăn ngừa khoảng 22.800 trường hợp ung thư mỗi năm ở Anh.
Thừa cân và béo phì gây ung thư như thế nào?
Mỡ thừa trong cơ thể không chỉ tích tụ và ở trạng thái bị động mà ngược lại chủ động truyền tín hiệu đi khắp cơ thể đến các tế bào khiến các tế bào này phân chia nhiều hơn và dễ dẫn đến ung thư.
Những loại ung thư có thể do thừa cân gây ra
Ung thư vú (ở phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh), ruột, tử cung, thực quản, tụy, thận, gan, phần trên dạ dày (tâm vị dạ dày), túi mật, buồng trứng, tuyến giáp,đa u tuỷ (một loại ung thư máu) và u màng não (một loại u não).
Danh sách bao gồm 2 trong số những loại ung thư phổ biến nhất – ung thư vú và ung thư ruột và 3 trong số các loại ung thư khó điều trị nhất – ung thư tuyến tụy, thực quản và túi mật.
Thừa cân và béo phì có dễ dẫn đến ung thư ở trẻ em?
Câu trả lời là không.
Mối liên hệ giữa thừa cân, béo phì với ung thư chỉ xuất hiện ở tuổi trưởng thành. Nhưng trẻ em cũng nên duy trì cân nặng khỏe mạnh.
Trung bình 1 trong 5 trẻ bị thừa cân hoặc béo phì trước khi bắt đầu học tiểu học, và tình trạng cân nặng thậm chí trở nên tệ hơn khi học xong tiểu học và chuẩn bị vào trung học cơ sở.
Xác suất trẻ béo phì trở thành người trưởng thành béo phì cao gấp 5 lần so với trẻ có cân nặng khỏe mạnh.
Kết luận từ các kết quả nghiên cứu
Trong nhiều năm qua, các nghiên cứu liên quan đến hàng triệu người đã đưa ra những kết quả nhất quán, chỉ ra mối liên hệ giữa thừa cân, béo phì với ung thư nên chúng ta hoàn toàn có cơ sở để loại bỏ những yếu tố khác (xác suất hoặc các yếu tố lối sống…).
Cụ thể, cân nặng càng lớn, rủi ro mắc ung thư càng cao.Cho nên chúng ta có thể chắc chắn hơn về mối liên hệ này (hay còn gọi là mối liên hệ phản ứng – liều lượng). Cơ chế gây ung thư của các tế bào mỡ trong cơ thể cũng được giải thích xác đáng.
Những lý giải trên cũng được các tổ chức quốc tế như International Agency for Research on Cancer và World Cancer Research Fund chấp nhận.
Nguy cơ mắc bệnh ung thư của một người phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, gồm cả những yếu tố không thể thay đổi như tuổi tác và gen. Những yếu tố khác như béo phì, thuốc lá hay ánh nắng mặt trời có thể tăng rủi ro ung thư nhưng không có nghĩa là người béo phì, hút thuốc hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nhiều sẽ phát triển ung thư.
Tuy nhiên, khi nhìn trên tổng thể dân số, đây là những yếu tố khiến ngày càng có nhiều người mắc ung thư.
Béo phì có thể dẫn đến ung thư như thế nào? – một cái nhìn sâu hơn về mặt khoa học.
Đầu tiên, nhiệm vụ của chất béo trong cơ thể là gì?
2 chức năng chính của chất béo:
- Dự trữ năng lượng
- Liên tục gửi tín hiệu đến phần còn lại của cơ thể, ảnh hưởng đến sự phát triển của tế bào, phản ứng hóa học trong tế bào và chu kỳ sinh sản của cơ thể…
Chất béo luôn ở trạng thái hoạt động và gửi các tín hiệu hướng dẫn đến những tế bào khác. Nếu có quá nhiều chất béo, các tín hiệu gửi đi tăng lên và có thể gây hại cho cơ thể.
Những tín hiệu này ảnh hưởng:
- Hormone tăng trưởng – quá nhiều chất béo trong cơ thể có thể khiến nồng độ insulin và các yếu tố tăng trưởng khác tăng lên, khiến các tế bào phân chia thường xuyên hơn, cũng như làm tăng cơ hội cho các tế bào ung thư phát triển.
- Viêm – khi có nhiều tế bào mỡ trong cơ thể, các tế bào miễn dịch chuyên biệt sẽ đi đến những khu vực này để loại bỏ các tế bào mỡ đã và đang chết. Điều này có thể gây viêm. Sau đó các tế bào phân chia nhanh hơn và điều này có thể làm tăng nguy cơ ung thư nếu xảy ra trong một thời gian dài.
- Hormone giới tính – sau khi mãn kinh, estrogen được tạo bởi các tế bào mỡ có thể khiến các tế bào phân chia nhanh hơn ở vú và tử cung (hai trong số các loại ung thư có mối liên hệ chặt chẽ nhất với béo phì), làm tăng nguy cơ lỗi tế bào và ung thư.
Đây là những cơ chế chính mà các nhà khoa học đã xác định cho đến nay. Các nghiên cứu vẫn được tiếp tục thực hiện để tìm hiểu thêm về những cơ chế gây ung thư của chất béo dư thừa.
Vị trí dự trữ chất béo trong cơ thể có ảnh hưởng nhiều đến rủi ro mắc ung thư không?
Câu trả lời là có thể. Quá nhiều chất béo ở quanh bụng có thể gây ra nhiều ảnh hưởng xấu hơn. Cơ thể hình ‘trái táo’ (mỡ chủ yếu tập trung quanh bụng) có liên quan đến các loại ung thư như ung thư ruột, thận, thực quản, tụy và ung thư vú.
Cơ chế chính xác vẫn chưa được xác định nhưng có thể liên quan đến tốc độ xâm nhập vào máu của một số hóa chất nhât định trong chất béo ở các vị trí khác nhau trong cơ thể, cụ thể các hóa chất trong chất béo ở vùng bụng có thể đi vào máu nhanh hơn các hóa chất trong chất béo ở các vị trí khác.
Mời bạn xem thêm bài viết cùng chủ đề:
Cập nhật ngày: 28/09/2020
Tham khảo nguồn: Does obesity cause cancer?
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
