Dịch thuật: Hoàng Tuấn – Quỳnh Như – Anh Khương – Đức Hạnh – Ngọc Hạnh
(SCI Blog) – Kế hoạch xạ trị có thể được thiết lập thông qua quy trình quét cơ thể, đọc kết quả chụp CT hoặc MRI (có thể là phim CT hiển thị theo dạng lát cắt hoặc hình ảnh 3D). Việc lên kế hoạch trước và đánh dấu khu vực trên da giúp việc điều trị tiến hành thuận lợi hơn.
Các bác sĩ sẽ lên kế hoạch xạ trị cho bạn dựa trên các xét nghiệm, các bản chẩn đoán hình ảnh, ví dụ như chụp cắt lớp điện toán (CT scan), từ đó sắp xếp kế hoạch xạ trị và tính toán số lượng tia phóng xạ cần để điều trị ung thư.
Chụp phim để lập kế hoạch xạ trị
Quy trình như sau:
Bạn nằm trên giường của máy CT Scan, cùng vị trí khi bạn thực hiện xạ trị. Trong lúc đó, kĩ thuật viên sẽ thực hiện một số phép đo. Họ có thể đánh dấu bằng bút và tạo vết mực vĩnh viễn rất nhỏ (hình xăm) trên da của bạn nhằm khoanh vùng khu vực điều trị, giúp đảm bảo mỗi lần điều trị luôn đúng vị trí.
Thông tin từ quá trình quét và đo được đưa vào máy tính để nhóm chuyên gia xạ trị xác định các vị trí phù hợp để chiếu chùm tia phóng xạ. Phần mềm máy tính cũng hướng dẫn cách thực hiện xạ trị liều cao mà không tác động nhiều đến các mô khỏe mạnh.
Đọc CT hoặc MRI
Hình ảnh này cho thấy một mặt cắt ngang trên phim CT điển hình (lát cắt). Lát cắt được hiển thị dưới đây là dưới cùng của xương lồng ngực. Lưu ý bên trái của bản chụp là bên phải của cơ thể.
(Ảnh: Cancer Research UK)
Những gì bạn có thể thấy được:
- Hình bán nguyệt lớn phía bên trái là gan
- Hình tròn ở phía dưới, bên phải là thận
- Hình tròn sáng hơn, ở phía dưới, trung tâm là tủy sống bên trong xương sống
- Hình dạng bất thường ở giữa là tuyến tụy bị ung thư
Nhìn vào khối u 3D
Máy tính thiết lập kế hoạch xạ trị có thể tạo ra một bức ảnh 3D của bệnh ung thư từ các hình chụp cắt lớp và đôi khi là các loại kỹ thuật chụp khác. Hình ảnh bên dưới cho thấy một ảnh máy tính 3D.
(Ảnh: BeamScheme)
Những gì bạn có thể thấy được:
- Ung thư được hiển thị màu đỏ
- Gan có màu nâu
- Lá lách được hiển thị màu xanh lam/lá cây
- Thận trái được hiển thị màu hồng
- Cột sống được hiển thị màu vàng
Quan sát hình ảnh 3D có thể rất hữu ích khi lập kế hoạch điều trị, vì hình có thể xoay và được nhìn từ các góc độ khác nhau. Từ đó giúp bác sĩ xạ trị (bác sĩ ung thư lâm sàng) tìm ra cách tốt nhất để thiết lập các chùm tia phóng xạ chiếu lên khối ung thư và không tác động đến các cơ quan lớn.
Lập kế hoạch xạ trị
Để điều trị ung thư, một hoặc nhiều chùm tia phóng xạ được chiếu lên khối u. Vùng hội tụ của các tia là vị trí của ung thư hoặc ung thư đã được phẫu thuật. Đây là nơi bạn sử dụng liều xạ trị cao nhất.
Hình ảnh này cho thấy làm thế nào để 3 chùm tia phóng xạ có thể hướng vào ung thư. Các đường màu trắng cho thấy phần giữa của các chùm. Các chùm tia giống như ánh sáng đèn pin, chúng tỏa rộng khi ra khỏi máy xạ trị. Lúc chạm vào ung thư, mỗi chùm có thể rộng từ 8 đến 10 cm.
Hình ảnh này là dưới cùng của lồng ngực.
- Hình bán nguyệt lớn bên trái là gan
- Hình tròn ở phía dưới, bên phải là thận
- Hình tròn nhỏ hơn ở phía dưới, trung tâm là tủy sống bên trong xương sống
- Hình dạng bất thường ở giữa là tuyến tụy bị ung thư
Một chùm tia được chiếu từ phía trước của bệnh nhân ung thư. Đây là chùm tia ở phía trên bức ảnh.
Hai chùm tia còn lại được chiếu từ hai bên để tránh tủy sống và thận.
Đánh dấu trên da
Khi khu vực điều trị đã được lên kế hoạch xong, da của bạn sẽ được đánh dấu.
Những dấu hiệu trên da được các kĩ thuật viên xạ trị sử dụng để thiết lập máy xạ trị giống nhau cho mỗi lần điều trị.
Mời bạn xem thêm:
Cập nhật ngày 28/03/2020
Tham khảo nguồn: Creating your radiotherapy plan
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
