Dịch thuật: Trọng Tuấn, Kiều Vy
(SCI Blog) – Không phải tất cả bệnh nhân đều có sự thay đổi về ham muốn tình dục hoặc cảm nhận cá nhân về tình dục nhưng việc gặp phải là điều không hiếm gặp. Ung thư và việc điều trị luôn có khả năng tạo các vấn đề về tâm lý, thể chất,… và khiến bạn trở nên khó khăn hơn trong việc tiếp cận với tình dục như lúc bạn còn khỏe mạnh. Hãy nhớ rằng bạn luôn có lựa chọn để bản thân trở nên tốt hơn. Đó có thể là thẳng thắn nhìn nhận vấn đề, chấp nhận hay trò chuyện để giải tỏa các thắc mắc, lo âu của bản thân với người khác, đặc biệt là đối tác hoặc nhà tư vấn, trị liệu, bác sĩ của bạn.
Ở đây bạn có thể tìm thấy thông tin về những vấn đề đời thường, về sự tự tin, cảm xúc cũng như những thay đổi của cơ thể.
Ảnh hưởng đến tính dục và đời sống tình dục
Không phải tất cả bệnh nhân đều có sự thay đổi về ham muốn tình dục hoặc cảm nhận cá nhân về tình dục. Bạn có thể không nhận thấy bất kỳ thay đổi nào. Nhưng bạn có thể thấy việc hình ảnh cơ thể bạn thay đổi sẽ ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận về bản thân và tình dục.
Một số người mất hứng thú với tình dục và cảm thấy rất mệt mỏi. Trong khi đó, một số người nói rằng họ muốn quan hệ tình dục nhiều hơn bình thường. Nếu bạn đang trong một mối quan hệ, một cuộc khủng hoảng đôi khi có thể mang các cặp vợ chồng đến gần với nhau.
Vì mọi người đều khác nhau và có nhu cầu tình dục không giống nhau, khó có thể thể nói chính xác ung thư sẽ ảnh hưởng đến tính dục và đời sống tình dục của bạn như thế nào. Một số loại ung thư và cách điều trị ảnh hưởng đến khả năng hoặc nhu cầu quan hệ của bạn nhiều hơn những loại khác. Nếu bạn đang trong một mối quan hệ, mối quan tâm của bạn có thể khác với người còn độc thân.
Cảm nhận của bạn về cơ thể và việc quan hệ thay đổi trong quá trình điều trị ung thư không có nghĩa là nó sẽ tồn tại mãi mãi. Nếu bạn có thể nói chuyện với đối tác, bác sĩ hoặc y tá về những lo lắng của mình, những băn khoăn đó có thể được giảm bớt. Họ có thể đề xuất phương pháp hỗ trợ bất kỳ vấn đề nào bạn gặp phải.
Ung thư, điều trị và đời sống tình dục
Ung thư hoặc việc điều trị có thể gây ra:
- Ốm hoặc cảm giác khó chịu
- Mệt mỏi, đuối sức
- Dễ bị kích thích
- Buồn bã hoặc trầm cảm
- Lo lắng hoặc căng thẳng
- Đau đớn
- Các vấn đề đường ruột như tiêu chảy
- Vấn đề về bàng quang
- Vấn đề về miệng
- Khó thở
- Thay đổi về ngoại hình, có sẹo
- Thay đổi về nội tiết tố sinh dục
Bạn có thể không cảm thấy muốn quan hệ tình dục nếu gặp phải một trong số những tác dụng phụ hoặc cảm giác đó. Một số người thấy rằng mình kém hấp dẫn vì những vấn đề trên. Bạn có thể không còn năng lượng cho những mối quan tâm như quần áo, tóc, trang điểm hay chải chuốt như trước đây.
Nếu bạn là đối tác đang trong tình huống trên, bạn có thể rất phiền muộn khi người ấy cảm thấy chán nản. Điều này rất dễ hiểu. Nhưng nhiều người cảm thấy tốt hơn khi điều trị kết thúc, hoặc các triệu chứng của họ được kiểm soát tốt hơn.
Thuốc giảm đau
Nếu cảm thấy đau nhiều vì ung thư, thuốc giảm đau có thể giúp bạn chuẩn bị tốt hơn trước khi “lâm trận”. Ví dụ: bạn có thể dùng thuốc trước từ 30 – 60 phút.
Mệt mỏi (đuối sức)
Tình trạng này có thể kéo dài một thời gian sau khi việc điều trị đã kết thúc. Nhiều người cảm thấy khỏe hơn trong vài tháng điều trị. Nhưng số khác lại thấy kiệt quệ chỉ trong vòng một năm, đặc biệt nếu bạn có hóa trị liệu chuyên sâu.
Bạn có thể không cảm thấy muốn quan hệ tình dục nếu bạn quá mệt mỏi. Việc đụng chạm nhẹ nhàng có thể giúp bạn cảm thấy được quan tâm cũng như giảm đi những lo âu và trầm cảm.
Một số gợi ý về dinh dưỡng sau đây sẽ giúp bạn giảm đi mệt mỏi và năng lượng tiêu cực:
Lựa chọn thay thế cho tình dục
Nếu bạn có một đối tác, bạn có thể tập trung vào việc thể hiện tình cảm với người kia theo những cách khác nhau:
- Tận hưởng cảm giác được gần gũi
- Chạm và vuốt ve
- Hôn
- Xoa bóp
- Trò chuyện
- Nắm tay
Ngay cả khi không muốn quan hệ tình dục, đối tác vẫn có thể gây cảm hứng và giúp bạn tận hưởng hoạt động này.
Điều quan trọng là sự đồng thuận về những gì được chấp nhận với mỗi người. Nói chuyện với nhau về những lo lắng và sợ hãi của bạn. Đừng ngại nói với nhau những gì bạn thích và không thích. Nói về tình dục có thể khó khăn, nhưng nói về cảm xúc và những gì bạn muốn có thể khá dễ dàng.
Các vấn đề đời thường có ảnh hưởng gì đến đời sống tình dục của bạn
Các vấn đề đời thường gồm những lo nghĩ về công việc hoặc tiền bạc hoặc các vấn đề với các hoạt động hàng ngày như đón con đi học hay đi mua sắm. Những vấn đề này có thể gây nhiều căng thẳng.
Nếu ung thư khiến bạn phải ngừng làm việc, bạn vẫn cần thu nhập thường quy để thanh toán hóa đơn và bất kỳ chi phí nào khác liên quan đến căn bệnh này. Nếu bạn phải đối phó với sự căng thẳng của thiếu thốn về tiền bạc, nhiều khả năng nó có thể gây ra rất các xung đột trong những mối quan hệ và tình cảm.
Các triệu chứng của ung thư và tác dụng phụ trong điều trị đôi khi có thể khiến bạn rất khó để theo kịp thói quen hàng ngày, đặc biệt khi bạn có con. Đôi khi bạn sẽ phải nhờ người khác chăm sóc con. Bạn có thể quan tâm việc ung thư sẽ ảnh hưởng đến con bạn như thế nào. Hoặc bạn có thể phải nhờ bạn bè và gia đình phụ giúp việc mua sắm và nấu ăn.
Mời bạn xem thêm:
Có thể khó có được năng lượng hoặc mong muốn được thân mật với người kia khi những vấn đề đời thường luôn làm bạn lo lắng. Có thể bạn chỉ cảm thấy quá sức khi cần phải cố gắng thư giãn và tận hưởng hoạt động tình dục. Nhưng điều rất quan trọng là đừng ngại thử và nói chuyện với người kia về mối quan tâm của bạn và tìm cách giải quyết mọi vấn đề.
Cố gắng tìm một khoảng thời gian yên tĩnh bên nhau để bày tỏ một cách cởi mở và trung thực về những lo lắng của mình. Lắng nghe nhau và cố gắng tìm giải pháp cho vấn đề của bạn. Mặc dù có thể khó giữ bình tĩnh và nói về các vấn đề ấy một cách ôn hòa, bạn có thể ngạc nhiên về hiệu quả của sự bày tỏ. Nó thậm chí có thể mang các bạn lại gần nhau hơn.
Mất tự tin và lòng tự trọng
Ung thư và việc điều trị có thể thay đổi cách bạn cảm nhận về bản thân (lòng tự trọng). Điều này có thể là do những thay đổi thể chất của cơ thể hoặc những thay đổi khó lý giải hơn.
Mời bạn tham khảo:
Những cảm xúc cực độ mà ung thư có thể gây ra cũng đôi khi cũng làm giảm lòng tự trọng của bạn. Bạn có thể cảm thấy mất đi một phần độc lập và không thể làm những việc bạn từng thích.
Bạn có thể cảm thấy rất mệt mỏi và lo lắng khi các hoạt động từng dễ dàng với bạn nhưng giờ đây dường như quá khó để thực hiện. Kế hoạch tương lai của bạn có thể phải hoãn lại. Bạn có thể bắt đầu cảm thấy mình không tự làm chủ được cuộc sống của chính mình. Tất cả những điều này có thể khiến bạn cảm thấy không tự tin về bản thân và khả năng của mình. Có được sự tự tin và lòng tự trọng đúng nghĩa thực sự rất quan trọng đối với tất cả mọi người. Những điều đó đóng một vai trò lớn trong đời sống tình dục và tính dục của chúng ta.
Tự trọng cũng có nghĩa là tự hài lòng, tự xem trọng và biết được giá trị thật của bản thân. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến những cảm giác này, bao gồm các bệnh như ung thư đe dọa sức khỏe thể chất của bạn. Một lòng tự trọng thấp có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn. Nó có thể gây ra các vấn đề dài hạn như trầm cảm và lo lắng. Bạn ít có khả năng cảm thấy gần gũi và hứng thú nếu bạn cảm thấy chán nản hoặc lo lắng.
Đôi khi rất khó để nâng cao lòng tự trọng của bạn khi bạn cảm thấy quá chán nản. Nhưng bạn vẫn có thể làm được gì đó. Việc nói chuyện với ai đó về cảm giác của bạn cực kỳ quan trọng. Họ có thể là người thân hoặc bạn bè, bác sĩ hoặc y tá của bạn. Chỉ nói về cảm xúc của bạn có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn.
Hãy cho bản thân một chút thời gian để chấp nhận tất cả những điều bạn đã trải qua. Sẽ mất thời gian để nâng cao sự tự tin và lòng tự trọng của bạn một lần nữa. Nhưng điều đó luôn nằm trong tầm tay của bạn.
Ngoại hình bị thay đổi
Điều trị ung thư cũng có thể thay đổi cách bạn nhìn nhận bản thân theo những hướng rõ ràng hơn. Những thay đổi trong cách bạn cảm nhận về cơ thể của bạn có thể không ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quan hệ tình dục của bạn. Nhưng chắc chắn nó có thể khiến bạn cảm thấy ít hứng thú với tình dục hơn.
Có thể bao gồm những điều sau.
Loại bỏ một phần cơ thể của bạn, chẳng hạn:
- Ngực
- Tử cung
- Âm đạo
- Âm hộ
- Cổ tử cung
- Tinh hoàn
Phẫu thuật hoặc xạ trị một phần cơ thể:
- Cơ quan sinh dục
- Bàng quang
- Đầu và cổ
Thay đổi trong cơ thể như:
- Rụng tóc (do hóa trị hoặc xạ trị)
- Sụt cân
- Tăng cân khi dùng thuốc như steroid
- Thay đổi nồng độ nội tiết tố khi sử dụng phương thức điều trị nội tiết
- Thay đổi về khuôn mặt
- Có sẹo
- Có một ống nội soi hoặc niệu quản (thiết bị mở ruột hoặc hệ bài tiết nước tiểu đặt ở bụng, có thể thu thập phân hoặc nước tiểu)
Một số thay đổi này có thể là tạm thời. Tóc của bạn sẽ mọc trở lại sau hóa trị. Bạn có thể tăng cân khi dùng steroid, nhưng lại giảm khi điều trị kết thúc. Nó chỉ có thể là vấn đề thời gian trước khi bạn trở lại trạng thái bình thường như trước đây.
Một số người tin rằng đời sống tình dục trong quá khứ của mình đã “góp gió” cho căn bệnh. Phiền muộn hoặc mặc cảm tội lỗi này có thể làm cho tình dục trở nên khó khăn trong tương lai. Với các lo lắng trên, bệnh nhân có thể cảm thấy việc nói chuyện với ai đó về nỗi sợ hãi sẽ giúp được ít nhiều.
Một số người có cảm giác bản thân “không sạch sẽ” sau khi điều trị. Điều quan trọng là phải thừa nhận những cảm xúc này có thể mạnh mẽ như thế nào. Có thể hữu ích khi nói chuyện về nỗi sợ hãi của bạn với một người thông cảm, người có thể trấn an bạn.
Bạn sẽ cần phải chấp nhận thực hiện những thay đổi trên cơ thể nếu hiệu quả điều trị của bạn có tính lâu dài, chẳng hạn như cắt bỏ vú hoặc cắt bỏ ruột non vĩnh viễn. Một số người thấy điều này khó chấp nhận hơn những người khác và cần một khoảng thời gian. Nói chuyện với những người khác đã trải qua điều tương tự đôi khi sẽ có ích. Được tư vấn có thể giúp bạn hiểu sâu hơn về những cảm xúc của chính mình.
Thay đổi cảm xúc và tâm lý
Ung thư có thể thay đổi về thể chất và gây ra nhiều cảm xúc như sợ hãi, trầm cảm và tức giận. Những cảm giác mãnh liệt này cũng có thể ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận về tình dục và về bản thân.
Bạn có thể thấy rằng góc nhìn của mình về thế giới khác đi sau khi mắc ung thư. Một số người thấy rằng họ có thể coi ung thư như một khởi đầu mới. Tuy nhiên, quan điểm của bạn về cuộc sống thay đổi, bạn và những người gần gũi với bạn sẽ cần thời gian để làm quen.
Nếu bạn là người độc thân
Cảm giác hứng thú với tình dục và hấp dẫn có thể quan trọng cho dù bạn có quan hệ hay không. Điều này có nghĩa là bạn nên làm quen với những thay đổi của bản thân trước. Khi không có đối tác để hỗ trợ thì điều này có vẻ khó khăn hơn một chút. Nói chuyện với người thân hoặc bạn bè có thể giúp bạn ít nhiều.
Nhận giúp đỡ từ mọi người
Với thời gian và một chút kiên nhẫn, nhiều vấn đề về tình dục sau ung thư sẽ trở nên tốt hơn. Đâu đó luôn có sự giúp đỡ cho bạn.
Hãy nhớ rằng vấn đề về tình dục rất phổ biến, đối với cả những người không bị ung thư. Họ chỉ không chỉ nói nhiều về bản thân mà thôi.
Nói về tình dục có thể khó khăn và gây xấu hổ. Cần rất nhiều can đảm để biến nó thành chủ đề cho cuộc trò chuyện. Đôi khi câu hỏi của bạn có thể được trả lời. Nếu không, hoặc nếu bạn cảm thấy rằng bác sĩ ung thư hoặc y tá không thoải mái khi nói về tình dục thì bạn có thể hỏi về việc tìm một cố vấn hoặc nhà trị liệu.
Nói chuyện với một cố vấn hoặc nhà trị liệu tình dục có thể giúp bạn tìm cách vượt qua khó khăn. Bạn có thể gặp một nhà trị liệu tình dục nếu bạn còn độc thân. Nếu bạn đang trong một mối quan hệ, bạn có thể đi một mình hoặc với đối tác của bạn. Nói chuyện với nhau như một cặp (nếu được) đôi khi sẽ mang lại tác dụng.
Ngày cập nhật: 19/12/2020
Tham khảo nguồn: How cancer can affect your sexuality and sex life
Bản quyền nội dung thuộc về Cancer Research UK và quyền dịch thuật cấp cho Prof. Dr. Thích Minh Tâm
